Morfologiya haqida tushuncha va uning tarixi

Kirish. Morfologiya haqida tushuncha va uning tarixi Reja: Kirish. Morfologiyaga oid tarixiy ma'lumotlar hayvonlar organizmining funksiyalari hujayra haqida tushuncha 1. Yer yuzidagi ko'p hayvonlar tuzilishi, katta kichikligi va yashash sharoitiga ko'ra juda xilma-xil bo'ladi. Lekin ular kanchalik xilma xil bulmasin, kelib chiqishi jihatidan bir-biriga yaqin karindoshdir. Biologiya bir kancha sohalarga: morfologiya, fiziologiya va boshqa sohalarga bulinadi. Morfologiyada quyidagi mustaqil bo'limlar: anatomiya organizmningt uzilishini va tashqi muhit bilan muntazam ravishda bog'liq xoldagi taraqqiyotini o'rganadi); embriologiya (embrionning rivsjlanishini o'rganadi) va evolyutsion morfologiya (hayvonlar organizmining fakat ontogenezini - individual rivojlanishini emas, balki filogenezini - tarixiy rivojlanishini xam o'rganadi ajralib chikkan. Anatomiya fani o'rganish metodikasi va usullariga ko'ra maroskopik, mikroskopik hamda makromikroskopik kismlarga bulinadi. Makroskopik anatomiyada hayvon organizmi va uning tarkibiy qismlari pichok, skalpel yordamida mayda bo'laklarga bo'lib urganiladi. Mikroskopik anatomiyada tananing eng mayda qismlari mikroskop yordamida murakkab usul bilan tekshiriladi. hayvonlar organlarining shakli, xajmi, rangi, qattiq-yumshoqligini hamda bir-biriga bo'lgan munosabatini va tarkibiy tuzilishini sistematik anatomiya o'rganadi. hayvonlar yoshiga karab tuzilishi o'zgarishini o'rganadigan anatomiya yosh anatomiyasi, hayvon organizmi konstituttsiyasini o'rganadigan anatomiya konstituttsional anatomiya, hayvonlarning zotini o'rganadigan anatomiya esa zot anatomiyasi deb ataladi. Anatomiya fani hayvonlarni urchitish, bokish va parvarish qilishda, ularning har xil kasalliklarini davolashda, ayniqsa tana tuzilishini o'rganishda katta ahamiyatga ega. Konstitutsiya - hayvonlar organizmining tashqi ta'sirga javob qaytarish xususiyati, ularning nasli va tashqi muhit ta'sirida tanasi shaklining o'zgarishi haqida ma'lumot beradi hayvonlarning tashqi tuzilishini (ekstererini) o'rganishda xam anatomiya katta rol uynaydi. 2. Anatomiya kadimiy biologiya fanidir. hayvonlar anatomiyasining tarixi tabiat tarixidan, solishtirma anatomiya va odam anatomiyasidan ajralmagan holda bir necha ming yil mobaynida paydo bo'lgan. qishloq xo'jaligi hayvonlari anatomiyasi bundan 200 yillar mukaddam alohida fan bo'lib ajralib chikdi. Anatomiya fanining rivojlanishida Kadimiy Yunonistonning yirik olimi va faylasufi Aristotel (384-322) katta rol uynagan. U 50 ga yaqin hayvon turini solishtirib, ularning tashqi tuzilishini urgandi, ilmiy asosda klassifikatsiyaladi. Butun hayvonot dunyosini umurtkali vaumurtkasizlar, tirik tuguvchilar, tuxum kuyuvchilar turkumiga buldi. Shu davrda Gerofil hayvon va odam anatomiyasini urganib, o'pka arteriyasini topdi, til osti suyagini, kuzning tuzilishini, miya qorinchalarini izoxlab berdi. K.Galen (130-201 yillar) zamonasining mashxur anatomlaridan bo'lib, hayvonlar, yani maymun, ayik, fil, sher, sudralib yuruvchilar va baliklar anatomiyasini urgandi. U yurakning chap qorinchasidan va kon tomirlarida havo emas, balki kon suyukligi okishini kursatib berdi. U 300 ga yaqin tana muskulini izoxlab, ularni klassifikatsiyaladi. X-XI asrlarda o'rta Osiyoda ilm-fan ancha rivojlangan edi. Bu davrning eng buyuk namoyandalaridan biri Abu Ali ibn Sinodir (980-1037). Uxar tomonlama bilimdon olim, ensiklopedist, kashfiyotchi bo'lgan. Filosofiya, matematika, fizika, astronomiya, anatomiya va ...