Nutq tajribasi

nutq tajribasi Reja: Pedagog nutqining takomillanganlik darajasi. Nutq texnikasini takomillashtirishda fiziologik funksiyalarning ahamiyati: nafas olish, diofragmal nafas olish, oddiy nafas olish, tovush. Pedagog nutqida tovushning roli. Diksiya, ritmika, tembr. Tayanch tushunchalar: Ton, tiniq ovoz, ohang. Tembr-tovushning o'ziga xos sifati. Fanatsion-mutaassiblik berilgan. Diofragma-anatomiya, ko'krak qafasi, quloq bo'shlig'idan ajratib turadigan parda, devor. O'quvchilarni yangi materialni tushunib va o'zlashtirib olishlari uchun o'qituvchi nutqining takomillashganlik darajasi muhim ahamiyatga ega. Bolalar pedagogning nutqiy ma'lumotlariga sezgir bo'ladilar. Biror bir tovushlar yoki so'zlarni noto'g'ri talaffuz qilinishi bolalarda kulguni chaqiradi, monoton nutq zeriktiradi, noaniq intonatsiya esa yaxshi o'zaro yaqin suhbat uyushtirilganda baland ton bolalarda ishonchsizlikni keltirib chiqaradi. Ayrimlarning hisoblashicha odamning toni-tembri faqatgina tabiatdandir. Ammo hozirgi davr eksperimental fiziologiya tovushning sifatini negizdan boshlab yaxshilash mumkinligini isbotladi. Masalan, demofon, jismoniy kamchiliklari ustida ishlab, qadimiy Gretsiyani buyuk siyosiy avtoriga aylandi. Shuningdek 20 yoshlik Mayakovskiy ham so'zga chiqish uchun tayyorgarlik ko'rganda Volga daryosining sohilida og'zini mayda toshlarga to'ldirib mashq qilgan, hozirgi kunda nutq texnikasi bo'yicha mashqlar sistemasi ishlab chiqilgan. Bu ish asosan san'at pedagogikasiga tayanadi. N a f a s o l i sh. Nafas olish fiziologik funktsioyalarni bajaradi, organizmning yashashani ta'minlab beradi. Shuningdek nutqning energetik bazasi mavjud, yani nafas olishdir. Nutqiy nafas olish fonitsion (grekt-ri rilo tovush) deb ataladi. Maishiy hayotda nutqimiz asosan diologik bo'lganligi sababli nafas olish qiyinchilik tug'diradi. Ammo diksiya jarayonida o'rganmagan odam uchun nafas olish qiyinchiiklarni tug'diradi. Gala tezlanadi, yuzi qizaradi. Nafas olish jarayonida muskullar ishtirok qilishiga qarab 4 xil turga ajratiladi. Yuzaki nafas olish. Ko'krak -afasining yuqori qismini va elkalarni ko'tarib, tushiradigan muskullar ishtirokida amalga oshiriladi. Ko'krak qafasi bilan nafas olish qovurg'alar orasidagi muskullar orqali amalga oshiriladi. Diofragmali nafas olish. Qovurg'alar orasidagi diofragmani qisqartirish natijasida ko'krak qafasining hajmini o'zgartirish orqali amalga oshiriladi. Diofragmal-qovurg'ali nafas olish, diofragmal qisqarish va qovurg'alar orasidagi nafas olish muskullari hamda qorin muskullarining qisqarishi orqali amalga oshiriladi. Bu eng to'g'ri nafas olish deb yuritiladi. Oddiy fiziologik nafas olish bir tempda bo'lib, nafas olish, nafas chiqarish yuzasidan iborat. Nutq uchun esa havo ko'p miqdorda zarur bo'lib ekologik tejamlab foydalanib, o'z vaqtida yangilash kerak. Nutqiy nafas olishdan uzoqroq bo'ladi. Nafas olishda qisqa nafas olishdan so'ng qorin pressini mustahkamlab olish uchun pauza so'ngra nafas chiqariladi. T o v u sh. Ayrim o'qituvchilarda tovush tabiatan beriladi ammo bu juda ham ko'p uchraydi. Hamda yaxshi tovush maxsus mashqlarsiz yillar o'tgan sari buziladi, o'zgaradi. Ammo har biri ham kuchli ochiluvchan tovushga ega. Tovush apparati uch bo'limdan iborat: generator, energetik, rezenator. Tovush hosil bo'lishi. 1. Tovushg hosil bo'lish tovush kuchi bilan ...