O'smirlik yoshi

o'smirlik yoshi Reja: 1. o'smirlarning anatomo- fiziologik, biologik o'zgarishlari. 2. o'z-o'zini anglash va «Kattalik » xissining rivojlanishi. 3. muloqotning o'smir shaxsi strukturasining shakllanishidagi roli. 4. o'quv motivlarini sifat jihatdan o'zgarishi. o'smirlik yoshi 12-15 yoshgacha bo'lgan davr bo'lib, bu davr bola kamolotining «qiyin» , «murakkab», «utish» davri deb ataladi. o'smir endi yosh bola emas, lekin xali u rosmana kishi xam emas. U tevarak-atrofdagi xamma narsalar bilan qattiq kizikadi. Unda zur faollik, jismoniy mehnatga xam zur ishtiyoki bor. Undagi bu aktivlikni yulga kuyishni urganib olmok kerak. (N.K.Krupskaya). Ota bolani kichikligidan bebosh qilib kuysa, bolada gunox yuk, barcha jafo otaning uzida. Yusuf Xos Hojib. o'smirlar hayotidagi eng muhim xususiyati nimadan iborat? Bu davr ichida xam jismoniy, xam ruhiy o'zgarishlar ruy beradi. Unda ayniqsa anatomo-fiziologik, biologik o'zgarishlar uning umumiy qiyofasini o'zgarishiga sabab bo'ladi. Naysimon suyaklar va umurtka pogonalari hisobiga kizlarning buylari 18-20 sm, ugil bolalar esa 25-30 smga usadi. Yuz suyaklari tez shakllanadi. Ovoz paylari uzayadi. Natijada o'smirning ovozi buziladi, ovoz yo'g'on va past bo'lib koladi. Kizlarning ovozlari esa keskin uzgarmaydi. Yurak usib borishining xamma sikllari tugaydi. Kon aylanishi yurak urishidan orqada koladi va bu o'smirlarda ayniqsa kizlarda bosh ogrigining paydo bo'lishiga sabab bo'ladi. Kuzgalish tormozlanishga nisbatan kuchlirok bo'ladi. Bu bolani o'zini-o'zi idora kila olmasligiga sabab bo'ladi. o'smirlardagi bu xususiyatlar hisobga olinmasa bolada salbiy sifatlarning ortib borishi mumkin. Bu davrda ichki sekretsiya bezlarida bog'lanish va o'zgarishlar paydo bo'ladi, natijada kizlar 15-16 yoshda, ugil bolalar 16 yoshda balogatga etadi. Balogatga etish o'smirlarda o'ziga xos psixologik holatlarni vujudga keltiradi. Yani kishilarning ichki dunyosiga kizikishi, ularning o'zaro munosabatlariga kizikish, ularni his qilish xali aniq tasavvur kilinmagan sevgiga ehtiyoj paydo qiladi. (aktseleratsiya va 12-15 yoshalar krizisi haqida gapirish kerak) o'smirlarda o'z-o'zini anglash qanday xususiyatga ega? o'smirlik davrida o'z-o'zini anglash va o'zini «katta bo'lib kolganini» his qilishi tez shakllanadi. Bu davrda bolaning o'z-uziga bo'lgan munosabatida ifodalanuvchi xarakter xislatlar shakllanadi. Bu xususiyatlar o'smirning o'z shaxsiy sifatlari, qobiliyat va imkoniyatlarini o'zi baholay olishi bilan bog'liqdir. o'smirlarga nisbatan ota- onalar, o'qituvchilar va urtoklarining munosabatida yuz bergan o'zgarishlar o'z-o'zini anglash xususiyatini paydo qiladi. U o'qishda, jamiyat ishlarida mas'uliyatni his qilish kerakligini, xulkiga katta etibor berishini, muvaffakiyatlarnigina emas, balki kamchiliklarni xam his qilish, ularni tuzatish unga o'z xususiyatini baholay olish imkonini beradi. o'z-o'zini anglashdagi birinchi bosqich-o'qish va mehnat faoliyati bilan bog'liq bo'lgan shaxsiy xususiyatlarni anglash bulsa (kunt qilish, mehnatsevarlik, tirishkoklik…) ikkinchi bokich-boshqa kishilarga bo'lgan munosabatda ifodalanuvchi holatlarning anglash (kaysarlik, kupollik, dustlikni anglash, vazminlik, xovlikmachilik…) xususiyatidir. Uchinchi bosqich-o'z shaxsiy xususiyatlariga baho berish (o'zini-o'zi baholash bilan ...