Pedagogik g'oyalar rivojining tarixi va ta'lim-tarbiyani zamonaviy konsepsiyasi

Pedagogik g'oyalar rivojining tarixi va ta'lim-tarbiyani zamonaviy konsepsiyasi Reja: 1. Tarbiyaning ilk shakllari. 2. Pedagogik g'oyalar rivoji. 3. Ta'lim-tarbiyaning zamonaviy konsepsiyasi. Tabiatning oliy mahsuli, siymosi inson o'z aql-zakovati bilan o'zini himoya kiladigan va bokadigan mustaqil, erkin qilib yaratilgan. Shuning uchun tabiat hodisalari, jarayonlarini o'rganish, ulardan yashash uchun oqilona foydalanish asosida insonlar sekin-asta madaniylashuvi, ijtimoiylashuvi asosida ma'naviy qadriyatlar shakllana boshlagan, rivojlana boshlagan. Ilk davrlarda ta'lim yoshlarga ota-onalarning yashash uchun tabiatdan foydalanishi, uy-ro'zgor yuritish, o'zaro va tabiatga munosabat aloki, odobi sifatida shakllana boshlagan bo'lsa, bilimlar xajmi kengaya boshlagach, maxsus tarbiyachilarga ehtiyoj tugila boshlagan. Ma'lum kabila, elat, millat mikyosidagi ta'lim-tarbiya qoidalari majmuasi konsepsiyalar ko'p xollarda alohida kishilar tomonidan takomillashtirilgan. Shuning uchun ham ta'lim konsepsiyalari ko'p xollarda ma'lum muallifning nomi bilan boglanmaydi. Antik pedagogikada tabiatga, atrof-muhitga, o'zaro insoniy munosabatlarda ongli, axloqiy munosabatlar majmuasi bo'lgan donishmandlik pedagogikasi shakllangan. Bu vaqtlarda tarbiyaning bosh maqsadi ham yoshlarda donishmandlik sifatlarini shakllantirish bo'lgan. Donishmandlik pedagogikasida yoshlarda mehnatsevarlik, ma'naviy-axloqiy sifatlar bilan uygun rivojlantirilishi maqsadga muvofik ekanligi ilgari surilgan. Bu pedagogik qarashlar mashxur Avesto (yer.av. VII asr) asarida va qadimgi Xitoyning Daos maktabi (yer.av.II asr) tajribalarida aks etgan edi. Eramizdan avvalgi II asrlarga kelib O'rta Osiyo, qadimgi Hindiston pedagogikasida saxiylik, sofdillik, inson kalbi tushunchalari ilgari surildi. 610 yillarga kelib, iloxiy asar ulug Kur'oni Karimda inson mohiyati to'la ochib berilib, komil inson tarbiyasi bosh maqsad qilib ko'yilgan edi. Kur'oni Karimdagi ta'lim-tarbiyaga oid ulug xazina Al-Buxoriy xazratlarining xadislarida beriladi. Ta'lim-tarbiya insoniy munosabatlarning falsafiy asoslari tasavvuf ilmida ochib berila boshladi. Antik falsafada ham zoxiriy va botiniy ilmlar uygun karalar edi. Demokrit, Platon, Arastu asarlarida insonparvarlik g'oyalari ilgari surilgan edi. Al-Forobiy, Abu Rayxon Beruniy, Ibn Sino asarlarida ong va fan uzviyligi ilgari surildi. Al-Xorazmiy, Umar Xayyom, Axmad Fargoniy ta'limda amaliy faoliyat ustuvorligi g'oyasini ilgari surishdi. XII, XIV asrlarda Abdulxolik Gijduvoniy, bahouddin Nakshbandiy xazratlarining ulug tarikatlarida mehnatsevarlik, insonparvarlik, poklik, soflikning asosi ekanligini nazariy va amaliy isbotlab: Ko'ling mehnatda bo'lib, Ollox kalbingda bo'lsin shiorini ilgari surdilar va unga o'zlari hayotlarida ibratona amal kildilar. Mirzo Ulugbek ta'limda tadqiqot, kuzatish, umumlashtirish g'oyasini ishlab chikdi, bu g'oyani amalda tadbiq qilib maktablar ochdi, darsliklar yozdi, observatoriya tashkil kilindi. XV-XVI asrlarda Alisher Navoiy boshchiligidagi mutafakkirlar insonparvarlik g'oyasi nazariyasi va amaliyoti bo'yicha ulug ishlar kildilar. Gelvesiy, Didro, R.Ouenlar tarbiyani ustuvorligi g'oyasini ilgari surishdi. K.D.Ushinskiy, L.N.Tolstoy ta'lim va tarbiyani uygunligi g'oyasini ilgari surishdi. S.G.Shatskiy, L.V.Zankov, Suxomlinskiylar ta'limda amaliyotni tadbiqiy, ongli o'zlashtirish ahamiyatiga ega ekanligini ishlab chiqishdi. sharq faylasuflari inson aklini yuksakka ko'tardi va uning qobiliyatiga ishondi. Barkamol avlod tarbiyalash insoniyatning eng yorkin orzusi bo'lib ...