Pedagogik psixologiyada xulqi og'ishgan bolalarni psixologik tarbiyalash

PEDAGOGIK PSIXOLOGIYADA XULQI OG'OG'ISHGAN BOLALARNI PSIXOLOGIK TARBIYALASH Bizga bitiruvchilar emas, maktab ta'lim va tarbiyasini ko'rgan shaxslar kerak. Islom KARIMOV Og'ishgan xulq tushunchasini aniqlash myezonlari. Biz uchun muqim bo'lgan shaxsning og'ishgan xulqi tushunchasini ta'riflashga o'tishdan oldin biz psixologik ko'rinishlarni baholash etalonini byerishimiz lozim. Ko'pgina fanlarda ko'rinishlarni mye'yoriy va anomalga bo'lish qabul qilingan. J.Godfruaning qaqqoniy e'tirozi bo'yicha qanday axloqni mye'yoriy dyeb hisoblash mumkinq dyegan savol inson axloqini, shu jumladan, og'ishgan xulqni tushuntirish uchun markaziy hisoblanadi . NormalG'anomal axloq tushunchasining ma'nosiga qat'iy ta'rif byerish murakkab, ular orasidagi chyegara esa o'ta noaniq. Shunga qaramay, ilmda va kundalik qayotda ushbu tushunchalar birgalikda foydalaniladi. Bunda normal axloq atamasi ostida, qoidadagidyek, oqriqli xafagarchilik bilan bog'liq bo'lmagan, shu bilan birgalikda, ko'pchilik odamlar uchun xaraktyerli bo'lgan mye'yoriy-ma'qullangan axloq tushuniladi. Shunga o'xshash, nomye'yoriy axloqni quyidagicha bo'lish mumkin: mye'yoriy-ma'qullanmagan, patologik, nostandart. Xulqi og'uvchanlikni namoyon qiluvchi psixologik xususiyatlar va ularni bartaraf etish yo'llari. hozirgi davrda o'smirlarni tarbiyalashning o'ziga xos xususiyatlari, imkoniyatlari, mexanizmlari mavjud. SHuni alohida ta'kidlash kerakki, o'smirlarni tarbiyalashda ularning xususiyatlarini to'la hisobga olgan holda ta'limiy-tarbiyaviy tadbirlarni qo'llash shaxslararo munosabatlarda anglashilmovchilikni bartaraf qiladi, iliq psixologik iqlimni yaratadi. Bugungi kunda o'smirlar taqdiri masalasi g'oyat muhim ahamiyat kasb etmoqda.O'smirlik muammosiga e'tiborni kuchaytirish zarurligining asosiy sabablari sifatida quyidagilarni ko'rsatish mumkin: 1.Fan va texnika rivojlanishi natijasida madaniyat, san'at va adabiyot, ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarning o'zgarayotgani; 2.Ommaviy axborot ko'lamining kengayishi tufayli o'smirlar ongliligi darajasining ko'tarilgani; 3.O'g'il va qizlarning dunyo voqealaridan xabardorligi; 4. Ularning jismoniy va aqliy kamolotining jadallashgani; 5. O'smirlar bilan ishlashda g'oyaviy-siyosiy, vatanparvarlik va baynalminal tarbiyaga alohida yondashishi zarurligi; 6. Oshkoralik, ijtimoiy adolat, demokratiya muammolarining ijtimoiy hayotga chuqur kirib borayotgani; Insonning qadr-qimmati uning mol-mulki yoki ijtimoiy kelib chiqishi bilan emas, balki ma'naviy qiyofasi, axloqiy sifatlari bilan o'lchanadi. Voiz Koshifiy Insonning odobini uning xulqi belgilab beradi. Xulq-odob madaniyati mazmun mohiyatiga ko'ra inson odobining, aniqrog'i inson axloqiy komilligining o'ziga xos ifodasidir. Xulq-odob madaniyati deb - shaxs muomala va hayot faoliyatining barcha sohalarida umuminsoniy axloqning qoida, dastur talablari, chegaralash va taqiqlashlariga asoslanadigan munosabatlarga aytiladi. Respublika ta'lim tizimida o'quvchilar uchun mustaqil bilim olish, ijodiy fikr yuritish, o'zini-o'zi boshqarish, anglash, baholash va nazorat qilishga keng imkoniyatlar yaratilgan. O'smirlik yoshida bolalikdan kattalik holatiga ko'chish jarayoni sodir bo'ladi. O'smirda psixik jarayonlar keskin o'zgarishi bilan aqliy faoliyatida ham burilishlar seziladi. SHuning uchun shaxslararo munosabatda, talaba bilan o'qituvchining muloqotida, kattalar bilan o'smirlarning muomilasida qat'iy o'zgarishlar vujudga keladi. Bu o'zgarishlar jarayonida qiyinchiliklar tug'iladi. Bular avvalo ta'lim jarayonida ro'y beradi: yangi axborot ma'lumotlarini bayon qilish shakli, uslubi va usullari o'smirni qoniqtirmay qo'yadi. O'smirda shaxsiy nuqtai nazarning vujudga kelishi sababli ...