Rivojlangan xorijiy mamlakatlarda ta'lim-tarbiyani tashkil etilishi tajribalari

RIVOJLANGAN XORIJIY MAMLAKATLARDA TA'LIM-TARBIYaNI tashkil ETILIShI TAJRIBALARI 1. Jahon mamlakatlarida ta'limni integratsiya-lashtirish va kasbga yo'naltirish masalalari. 2. Amerika va Yevropamamlakatlari ta'limi tizimi. 3. Osiyo mamlakatlarida ta'lim-tarbiya jarayonining o'ziga xos xususiyatlari. Mamlakat ta'lim tizimining tuzilishi quyidagicha: 3 yoshdan 5 yoshgacha tarbiyalanadigan maktabgacha tarbiya muassasalari; 1-8-sinflargacha bo'lgan boshlang'ich maktablar (bunday maktablarda bolalar 6 yoshdan 13 yoshgacha o'qiydilar); 9-12-sinflardan iborat o'rta maktablar (bu maktablarda 14-17 yoshgacha bo'lgan bolalar ta'lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat. Amerika Qo'shma Shtatlarida navbatdagi ta'lim bosqichi oliy ta'lim bo'lib, u 2 yoki 4 yil o'qitiladigan kollejlar hamda dorilfununlarda amalga oshiriladi. So'nggi bosqich, dorilfununlar va boshqa oliy o'quv yurtlari tarkibida tashkil etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir. AQSH shtatlaridagi kollej va universitetlar qisman muayyan shtatlarning soliq to'lovchilaridan undiriladigan soliqlar hisobiga moddiy ta'minlanadi. Talabalar ta'lim olish uchun to'laydigan haq xarajatlarning qolgan qismini qoplaydi. Bu o'quv yurtlari ommaviy hisoblanadi. Ularning asosiy vazifasi muayyan shtat hududida yashaydigan talabalarga ta'lim berishdan iborat. Bu talabalarga bir shtat doirasida o'qishni bir kollejdan ikkinchisiga qiyinchiliksiz o'tkazish imkonini beradi. Buning uchun mazkur kollejlar tegishli akademik maqomga ega bo'lishlari lozim. Bir shtatning o'quv yurtiga boshqa shtatlardan o'quvchilar qabul qilinishi ham mumkin, biroq ko'pgina hollarda ular o'qish uchun nisbatan ko'proq haq to'lashlari lozim bo'ladi. Shtatlarning kollej va universitetlarida har 16,9 talabaga bir o'qituvchi yoki ilmiy xodim to'g'ri keladi. Ommaviy o'quv yurtlari hajmi va talabalari soniga ko'ra bir-biridan jiddiy farq qiladi. Kichik va o'rta to'rt yillik kollejlar mavjud bo'lib, ularda 500 tadan 2500 tagcha talaba tahsil oladi; shtatlarning ko'p sohali universitetlari 100 tagacha va ilmiy bazaga ega yirik universitetlar 200 dan ortiq talaba qabul qiladilar. 199 yil 19 iyun jarayon boshlanishining rasmiy sanasi deb hisoblash odat hisoblanadi. Keyinchalik hukumatlararo uchrashuvlar Praga (2001), Berlin (2003), Bergen (2005), London (2007) va Luven (2009) shaharlarida o'tkazildi. Hozirgi vaqtda Bolonya jarayoni 47 mamlakatni birlashtiradi. Bolonya jarayonining asosiy maqsadi - birlashgan Yevropaning iqtisodiy qudratini ta'minlashga qodir bo'lgan yagona, kuchli, raqobatbardosh ta'lim tizimini yaratish. Bolonya deklaratsiyasi milliy ta'lim tizimlarining xususiyati va an'analarini hisobga olgan holda Yevropaoliy ta'lim modelini shakllantiradi. Angliyada ta'lim tizimi: Turkiyadagi hozirgi ta'lim tizimi 1923 yilda u Respublika deb elon qilingan- dan so'ng shakllana boshladi. Respublikada hozir amaldagi ta'lim tizimlariga turk xalqining asl farzandi Kamol Otaturk asos solgan. 1976 yilgacha Hindistonda ta'lim sohasi shtatlar ixtiyorida bo'lgan, markaziy hukumat faqat maxsus va oliy ta'lim standartlarini muvofiqlashtirgan va belgilagan. 1976 yilda Konstitutsiyaga kiritilgan o'zgartirishga muvofiq mazkur soha uchun javobgarlik hukumatlar o'rtasida taqsimlandi. Oliy ta'lim Oliy ta'lim tizimiga 178 universitet va o'zini universitet deb hisoblaydigan 39 ...