Savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy-tanqidiy tahlili

FARG'ONA DAVLAT UNIVERSITETI PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA FAKULTETI BOSHLANG'ICH TA'LIM YO'NALISHI II KURS 2133 B-GURUH TALABASI NING ONA TILI O'QITISH METODIKASI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISH TAQDIMOTI. savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy-tanqidiy tahlili. REJA: 1. Savod o'rgatish jarayonida yozuvga o'rgatish 2. Savod o'rgatish metodlari. 3. Analitik-sintеtik tоvush mеtоdi. 4.Yozuv darslarida o'quvchilar nutqini o'stirish Savod o'rgatish jarayonida o'quvchilar o'qishga o'rganish bilan parallel ravishda yozuvdan ham elementar malaka hosil qiladilar. Dasturga muvofiq o'quvchilar yozuvdan quyidagi malakalarni egallashlari lozim: 1. Partada to'g'ri o'tirish, daftarni to'g'ri qo'yish, chiziqlarni chamalash, yozayotganda ruchkadan to'g'ri foydalanish, hoshiyaga rioya qilish 2. Ish daftari yoki alifbe asosida o'zbek alifbosidagi barcha katta va kichik harflarni yozish, shuningdek, harflarni so'zda bir-biriga bog'lab yoza olish: bosma matnni yozma matnga aylantirib yozish. Grafik malaka, birinchidan, qo'l-harakat malakasidir, bu harakat birinchi qarashda muskul kuchiga asoslanadi. Ikkinchidan, yozuv jarayonida nutqning o'zlashtirilgan birligi bo'lgan tovush grafik belgilarga, ya'ni harfga tarjima qilinadi. Bu yozuvga ongli faoliyat tusini beradi. Yozuvning ongliligi, birinchidan, tovush va harfning to'g'ri nisbatini, ikkinchidan, bir qancha grafik va imloviy qoidalarga rioya qilishni, uchinchidan, o'z fikrini, taassurotini, istaklarini ifodalashda yozuv malakasidan foydalanishni talab qiladi. SHuni ta'kidlash kerakki, savod o'rgatish davrida bola harflarni yozishdan oldin uni qanday shakllantirishni ko'z oldiga keltirib, fikrlab oladi, ba'zan harf shaklini havoda chizadi, harf namunasini ko'chiradi, tarkibini tahlil qiladi, uni qanday yozishni o'zicha sekin gapiradi; o'qituvchi o'quvchi yoniga o'tirib, ruchkani to'g'ri ushlatadi va uning qo'li bilan harfni yozishni ko'rsatadi yoki o'zi yozib tushuntiradi. Bundan tashqari, bola yozuvning texnik tomoniga katta jismoniy kuch sarflaydi. Savod o'rgatish oxirida bola bir darsda 20 tacha so'zni yozishi mumkin. Savod o'rgatish jarayonida yozuvga o'rgatish Savod o'rgatish metodlari Analitik-sintetik tovush metodiga K.D.Ushinskiy asos solgan. Bu metod hozirgi kunga qadar ancha takomillashdi. SHu bois analitik-sintetik tovush metodi an'anaviy tamoyillarga va shakllanish, tashkil topish jarayonida bo'lgan tamoyillarga ega. Metodning an'anaviy tamoyillari quyidagilar; 1.Savod o'rgatishda analitik-sintetik tovush metodi shaxsan shakllantirish maqsadiga ko'ra ta'limiy va o'stiruvchi harakterda bo'ladi, nutqiy mashqlar orqali aqlning o'sishini ta'minlaydi, o'qitishning ongli bo'lishini talab etadi. Savod o'rgatish analitik-sintetik tovush metodi O'qituvchi savod o'rgatish jarayonida o'quvchilarga tovushlar haqida ma'lumot berishda o'zbek tilining fonetik xususiyatlarini hisobga olishi zarur. Savod o'rgatish analitik-sintetik tovush metodida olib boriladi. So'z bo'g'inga ajratiladi, bo'g'indan kerakli - o'rganilayotgan tovush ajratilib olinadi, tahlil qilinadi, o'rganilgan harf bilan sintezlanadi. Hozirgi o'zbek tili unlilar sistemasi: a) o, u, o', e, i, a. Savod o'rgatishda tovush-harf bilan tanishtirish unlilardan boshlanadi. E - harfi so'z va bo'g'in boshida o'rta keng lablanmagan unli o'rnida va undoshdan keyin yoziladi: Savod o'rgatishda oldin so'z ...