Sharq mashoyixlari ta'limotida ta'lim-tarbiya sirlari

Шарқ машойихлари таълимотида таълим-тарбия сирлари Режа: Ñ´o'èéëèê o'àúëèìîo'èíèíã íàçàðèé æèµàтлари Õ¤ÆÀ ÀÁÄÓ¥ÎËÈ£ ¢ÈÆÄÓÂÎÍÈÉ À¥ÌÀÄ ßÑÑÀÂÈÉ Áàµîâo'ääèí Íà³øáàíä таълим тарбия хакида IX-XII àñðëàðäà Ìàðêàçèé Îñè±äàãè ìo'ño'ëìîíëàð ÿøàéäèãàí µo'äo'äëàðäà äèíèé-o'àëñào'èé î³èì - o'àñàââo'o', ñ´o'èéëèê o'àúëèìîo'è êåíã o'àð³àëäè. £o'ðúîí à³èäàëàðèãà ´o'à ñàäî³ào'ëè èëê ñ´o'èéëèê íàìîÿíäàëàðè Àáo' Éàçèä (Áîÿçèä) Þño'o' ¥àìàäîíèé, Àµìàä ßññàâèé, Àáäo'ëëîµ Ðîìåo'îíèé (Àçèçîí), Àáäo'µîëè³ ¢èæäo'âîíèé, Áàµîâo'ääèí Íà³øáàíä, Æo'íàéä Áà²äîäèé, Àµìàä Þãíàêèé, Àëèøåð Íàâîèé, Õîæà Àµðîð Âàëèé êàáè éèðèê îëèì âà ìo'o'ào'àêêèðëàð àíà øo' î³èìãà ìàíño'á ýäèëàð. Ñ´o'èéëèê o'àúëèìîo'èíèíã íàçàðèé æèµào'è Îëëîµ èø³è o'÷o'í o'èäîéèëèê á´ëñà, àìàëè±o'è ýñà o'íãà ñàäî³ào'ëèëèêäèð. Àáo' ¥àìèä ¢àççîëèé o'àúëèìîo'è÷à, ñ´o'èéëèê, µàììà âà³o' o'o'äîãà ñè²èío'â÷è êèøèëàð áèëàí o'îo'o'â ÿøàø, íèµîÿo'äà ìo'ëîéèì ìo'îìàëàäà á´ëèø, ´ç ìàío'àào'èãà áåðèëèá, ´ç þêèíè ´çãàëàð ãàðäàíèãà þêëàìàñëèêäèð. Ñ´o'èéëèê ³îío'í-³îèäàñèãà ê´ðà, êàìáà²àëëèê o'íèíã µo'ñíè, ñàáð-o'î³ào' o'íèíã áåçàãè, ³àíîào' o'íèíã îo'è, èøîíèø ýñà o'íèíã o'àçèëào'èäèð1. Ñ´o'èéëèêäà ðo'µèé êàìîëîo'ãà ýðèøèøíèíã àñîñèé é´ëëàðè 4 áîñ³è÷äàí èáîðào' á´ëãàí âà áo'ëàð: øàðèào', o'àðè³ào', ìàúðèo'ào', µà³è³ào' áîñ³è÷ëàðèäèð. Ìîâàðîo'ííàµðäà ñ´o'èéëèê ²îÿëàðèíèíã o'àð³àëèøè Þño'o' ¥àìàäîíèé ìàêo'àáèäàí áîøëàíãàí. Àáäo'µîëè³ ¢èæäo'âîíèé âà ¥îæà Àµìàä ßññàâèé Þño'o' ¥àìàäîíèéíèíã èçäîøëàðè ñ´o'èéëèê î³èìèäàãè o'o'ðëè é´íàëèøëàðíèíã éèðèê âàêèëëàðèäèð. Ñ´o'èéëèêíèíã èêêèí÷è ìàêo'àáè Àµìàä ßññàâèéäàí áîøëàíãàí. Ño'ëàéìîí Áî³èð²îíèé âà Ñàèä Ào'î ßññàâèé o'íèíã øîãèðäëàðèäàíäèð. XV àñðäà Ìîâàðîo'ííàµðäà ñ´o'èéëèêíèíã ÿíãè î³èìè Íà³øáàíäèÿ o'àðè³ào'è ïàéäî á´ëãàí. Áo' o'àðè³ào'äà ñ´o'èéëàðíè äàðâåøëèêäàí ìåµíào' ³èëèøãà âà Îëëîµãà ñîäè³ á´ëèøãà äàúâào' ýo'èëàäè. Õ¤ÆÀ ÀÁÄÓ¥ÎËÈ£ ¢ÈÆÄÓÂÎÍÈÉ (1103-1179) Õ´æà Àáäo'µîëè³ 1103 éèëè ¢èæäo'âîíäà o'àâàëëo'ä o'îïèá, 1179 éèëäà ´ç âào'àíèäà âào'îo' ýo'ãàí. Ó Øàð³ o'àëñào'èé o'àñàââo'o' o'àðèo'èäà ´çèãà o'îñ ío'o'o'çãà ýãà á´ëãàí. ¢èæäo'âîíèéíèíã o'àúëèìî-o'è o'àñàââo'o' ñèëñèëàëàðèäàí áèðè - Õîæàãîí (Õîæàëàð) µàë³àñèäà øàêëëàíãàí. Áèðî³, ¢èæäo'âîíèé o'à³ào' Õîæàãîí ñèëñèëàñèíèíã ýìàñ, áàëêè êåéèí÷àëèê øo' µàë³àäà ïàéäî á´ëèá, îëàìøo'ìo'ë ðàâíà³ o'îïãàí Íà³øáàíäèÿ ñèëñèëàñèíèíã µàì àñîñ÷èëàðèäàíäèð. Òàñàââo'o' o'àðèo'èäà íà³øáàíäèéëèêíè Õ´æàãîí øàæàðàñèíèíã øîo'÷àñè äåãàí ³àðàø µàì áîð. ¢èæäo'âîíèéíèíã ì´úo'àáàð êèo'îá-ëàðäà øàéo'o'øøo'þê (øàéo'ëàð øàéo'è) äåá µàì o'àúðèo'ëàíàäè. Áo' o'ëo'²âîð o'íâîí Àáäo'ðàµìîí Æîìèé âà Àëèøåð Íàâîèéëàð o'îìîíèäàí Õ´æà ¢èæäo'âîíèé ñèíãàðè ïèðëàðãà íèñáào'àíãèíà ³´ëëàíèëãàí. ¢èæäo'âîíèéäàí Ðèñîëàè ñîµèáèÿ, Ðèñîëàè ¥àçðào'è Àáo' Þño'o' ¥àìàäîíèé, Ìà³îìào'è Õ´æà Þño'o' ¥àìàäîíèé êàáè àñàðëàð ±äãîðëèê á´ëèá ³îëãàí. Æàµîí o'´æàëàðè ñàðâàðè ³àíäàé êàðîìào' âà o'àçèëào'ëàð ñîµèáè ýäè? Óøáo' ñàâîëãà æàâîá áåðèøäà ìàâëîíî Àáäo'ðàµìîí Æîìèéíèíã Íào'ào'îo'o'ë o'íñ ìèí µàçîðîo'o'ë ³o'äñ µàìäà Àëèøåð Íàâîèéíèíã Íàñîéèìo'ë ìo'µàááào' ìèí øàìîéèìo'ä o'o'o'o'ââào' àñàðëàðèãà o'àÿíèëàäè. Àñë ìàíáàëàðíèíã êào'îëào' áåðèøè÷à, àëàðíèíã ðàâèøè o'àðè³ào'äà µo'ææào'äo'ð. Áo' áàµîíè o'o'øo'øíèø o'÷o'í o'àðè³ào' íèìàëèãèíè ³èñ³à÷à èçîµëàø øàðo'. Ìàúëo'ìêè, èñëîì o'àúëèìîo'èãà ê´ðà, èíñîííèíã ìàúíàâèé-ðo'µèé êàìîëîo'ãà ýðèøèøè øàðèào', o'àðè³ào', ìàúðèo'ào' âà µà³è³ào' áîñ³è÷ëàðèäàí èáîðào'äèð. Èñëîì ±µo'ä o'o'äîæ´éëèê é´ëèãà êèðãàí êèøè, ÿúíè é´ëîâ÷è, èçëîâ÷è ìàíà øo' áîñ³è÷ëàðíè áîñèá ´o'èøè çàðo'ð. Áo' o'÷àëà áîñ³è÷ áèð-áèðèíè ³ào'úèé o'à³îçî ýo'àäè. Øàðèào'ñèç o'àðè³ào'ãà êèðèá ...