Sharq uyg'onish davri. XIV-XVI asrda movarounnahrda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivoji

Sharq uyg'onish davrida pedagogik fikrlarning rivojlanishi. XIV asrning 2-yarmi va xvi asrda Movarounnahrda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivoji Reja: Abu Abdulloh Xorazmiyning didaktik qarashlari Abu Nasr Farobiyning asarlaridagi pedagogik qarashlari Abu Rayxon Beruniyning ilmiy-pedagogik qarashlari Abu Ali Ibn Sino tarbiya va ta'lim haqida Mahmud Qoshg'ariyning Devonu lug'otit turk asarida ta'lim-tarbiya masalalari Yusuf Xoj Hojibning Qutadg'u bilig asari-pandnoma asar sifatida Ahmad Yugnakiyning Hibat ul-haqoyiq asarida didaktik qarashlar Kaykovusning Qobusnoma asarining tarbiyaviy ahamiyati Movarounnahrda Amir Temur tomonidan markazlashgan davlat barpo etilishi va uning fan, madaniyat va ma'rifat rivojiga qo'shgan hissasi Mirzo Ulug'bekning pedagogikg'oyalari va ma'rifatparvarlik xizmatlari Zahiriddin Muhammad Boburning pedagogik fikrlari. Alisher Navoiyning asarlarida tarbiya va insonparvarlik masalalari. Uning maktab va madrasalar rivojiga qo'shgan hissasi Abdurahmon Jomiyning pedagogik qarashlari Jaloliddin Davoniyning axloqiy qarashlari. Axloqiy Jaloliy asarining pedagogik fikrlar rivojidagi o'rni. Abu Abdulloh Xorazmiyning didaktik qarashlari. Tayanch iboralar: qomusiy olim, ijodiy faoliyati, buyuk faylasuf, insonparvarlik g'oylari, Komil insonni yaratish, Abu Rayhon Beruniy, Muhammad Ibn Muso Al-Xorazmiy jahon madaniyati taraqqiyotiga g'oyat katta hissa qo'shgan, fanning bir necha tarmoqlariga asos solgan buyuk qomusiy olimdir. Al-Xorazmiy Algebra fanining asoschisi. Uning Al-kitob al muxtasar fi hisob al-jabr va al muqobala asaridagi al-jabr so'zi lotincha transkripsiyada Algebra ni anglatib, Al-Xorazmiy asos solgan yangi fanning nomidir. Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy (taxminan 783- 850-yillar) asli Xiva shahridan bo'Iib, matematika. astronomiya, geografiya va boshqa fanlar sohasida barakali ijod qildi hamda aljabr (algebra) fani va algoritm tushunchasiga asos soldi. Algebra so'zining o'zi esa uning Kitab al-Jabr val-muqobala (Tiklash va qiyoslash kitobi) degan risolasi nomidan olingan. Uning arifmetikaga Oid risolasi hind raqamlariga asoslangan bo'Iib, hozirgi kunda biz foydalanadigan o'nlik pozitsion hisoblash tizimi va Shu tizimdagi amallarning Yevropada tarqalishiga sabab bo'ldi. Olinining al-Xorazmiy nisbasi esa algoritm shaklida fanda abadiy o'rnashib qoldi. Uning XII asrdayoq lotin tiliga tarjima qilingan Zij (Astronomik jadvallar), Hisob al-Hind. Quyosh soati haqidagi risola va boshqa asarlari Sharq va G'arb mamlakatlarida o'rta asrlar ilmiy tafakkurining taraqqiyotiga samarali ta'sir ko'rsatdi. Allomaning eng mashhur asari Yulduzlar ilmi va samoviy harakatlar haqida to'plam! hisoblanadi. Uning bu kitobi Yevropada Kopernikkacha bo'lgan astronomiya fanida asosiy qo'llanma bo'Iib xizmat qilgan. U sferik trigonometriya asoschilaridan biridir. Farg'oniy nisbasi lotinchada alfraganus shaklida yozilib, Shu nom ostida u Movarounnahrning Farg'ona viloyatidagi qadimgi Qubo (hozirgi Quva) shahrida tavallud topgan Ahrnad al-Farg'oniyning (798-865-yillar) ijodiy faoliyati Bag'doddagi ilmiy markaz (akademiya) bilan bog'liq bo'Iib, hozirgi kunda uning 8 asari bizga ma'lum fanga abadiy kirdi. Algebra' so'zini qayerdan kelib chiqqanini bilasizmi ? Bu so'z Sharqning buyuk matematigi va tabiatshunos olimi ai-Xorazmiy nomi bilan bog'liq. ...