XIX asrning 80 yillarida O'zbekistonda ilg'or ijtimoiy pedagogik fikrlar

XIX asrning 80 yillarida O'zbekistonda ilg'or ijtimoiy pedagogik fikrlar R Ye J A : Shuro hokimiyatining dastlabki yillarida maorif va pedagogik fikrlar. Ikkinchi jahon urishi va urishdan kegingi yillarda xalq maorifi va pedagogik fikrlar. XX asrning 70-80 yillarida O'zbekiston xalq ta'limi ravnaki. 1917 yil tuntarishidan sung Markaziy Osieda 3 ta davlat (Buxoro amirligi, Xiva, Kukon xonligi) o'rnida yangi yo'nalishdagi mafkuraga asoslangan Respublikalar (Turkiston Muxtor Jumxuririyati, Buxoro xalq Respublikasi, Xiva xalq Respublikasi) tashkil topdi.Yangi Shuro hukumati avvalgi ta'lim tizimi, o'quv-tarbiyaviy ishlarni isloh qilish, xalq maorifi tizimining yangi shaklini joriy etish yuzasidan bir kator vazifalarni belgilab berdi. Bunday tadbirlarni amalga oshirish Turkistonda xalq Komissarlari Sovetining 1918 yil 14 maydagi dekreti asosida boshlandi. Yagona Shuro mehnat maktabixalq maorifi uchun aosiy negiz qilib olindi. 1918 yil 20 yanvarda Cherkovni davlatdan va maktabni cherkovdan ajratish to'g'risidagi dekrktga asoslanib, mullalar vazieli din axllarining maktablarda dars berishiga yul kuymaslik to'g'risida dekret kabul kilindi. Mazkurdekretga muvofik aholining barcha tabakalari bolalari millati, dini va jinsidan katiy nazar maktabi tekin ukitilishi to'g'risida buyruk chikarildi. Turkistonda 1918 yil may oyining boshida maktab tubdan qayta kurildi va elon kilindi. 1918 yil iyunda Toshkentda maorif xodimlarining birinchi sezda ochildi, unda xalq maorifi sohasidagi ahvol muxokama kilindi, qayta ko'rish tadbirlari belgilandi. 1918 yil dekabrda Turkiston Respublikasi xalq maorifi komissarligi buyruk chikarib, xamma maktablarda ona tili o'qitish to'g'risida kator kabul kilindi. 1918 yil avgustda Turkiston Respublikasining Markaziy Ijroya Yeomiteti maktablarda o'quvchilarni o'z ona tilida o'qitishga utish to'g'risida dekret chikardi, bu o'lka xalqlari milliy madaniyatlari istiqboli uchun xal qiluvchi ahamiyat kasb etdi. Oradan uch oy utgach Turkiston maktablarining strukturasi to'g'risida Nizom chikarildi. 1918 yil bahoriga kelib Respublikada ishlab turgan maktablar soni 330 taga etdi. 1919-20 yilining boshida maktablar soni Fargonada (viloyatida) 350 ta, Sirdare viloyatida 839 ta, Samarkand viloyatida 216 ta edi. Maktablarni tashkil etishda mahalliy aholi orasidan birinchi muallim sifatida etishib chikkan Xamza, Avloniy, Abdukodir Shukuriy, Ismatulla Raxmatullaev, Abdurauf Fitrat, Isxokxon Ibrat, T.N.Kori Nieziy, Tuxtanazar Shermuxamedov, Ergash Komilov, Okilxon Sharofiddinov va gu singari zielilar faol katnashdilar. Kizlarni o'qitish uchun alohida maktablar ochildi, bunday maktablar 1920 yil boshida Toshkentda 12 ta, Andijonda 2 tasi ochilgan.Kukonda shunday maktablarda o'zbek kizlaridan 270 tasi, kirgiz kizlaridan 13 tasi ukir edi. Shunday qilib, ulkamizda yangi maktablar ochildi va mahalliy aholidan milliy o'qituvchilar tayerlash, milliy darsliklar nashr etish, Shuro mafkurasi asosida ta'lim-tarbiyaviy jaraenni amalga oshirish yuzasidan tadbirlar belgilandi. 1918 yil iyun oyida Toshkentda dorilmuallimin ochildi. (millat eshlaridan muamillar instituti). 1918-21 yillarda maxaliy millatdan 3 mingga yaqin muallim tayerlandi. 1918 yillarda Turkiston ...