Xorijiy tillarni o'qitishda qo'llanilgan metodlar va ularning o'ziga xos xususiyatlari

Xorijiy tillarni o'qitishda qo'llanilgan metodlar va ularning o'ziga xos xususiyatlari Reja: Grammatik tarjima metodi (GTM) GTM asosidagi dars tamoyillari. Audiolingval metod (ALM) Chet til o'qitish metodikasi yosh fanlardan biri hisoblanib, uning paydo bo'lganiga taxminan 200 yil bo'lgan bo'lsa-da, fanda chuqur izlanishlar olib borildi. Jamiyat rivojlana borishi bilan doimo yangi metodlar vujudga kelishi muqarrar ekanligini etirof etmoq lozim. Malumki, metod- metodika tushunchasi grek-lotin methodosmethodus so'zidan olingan bo'lib, maqsadga eltuvchi yo'llar, usul manosini anglatadi. Xorijiy tillarni o'rganish va o'rgatishda shu kunga qadar bir necha metodlar qo'llanilganligi barchaga malum. Ular xorijiy tillarni o'qitishda uzoq vaqt qo'llanilib kelingan grammatiktarjima metodi (GTM), bevosita metod (BM), audiolingval metod (ALM), audiovizual metod (AVM), bilvosita metod (BlM) va bugungi kunda xorijiy tillarni o'rganish va o'rgatishda keng qo'llanilayotgan kommunikativ metod (KM)dir. Grammatik tarjima metodi (GTM) Grammatik tarjima metodi Yevropada XIX asrda ingliz va fransuz tillarini gimnaziyalarda o'qitish uchun qo'llanilgan. Namuna sifatida gimnaziyalarda o'qitiladigan qadimgi grek va lotin tillari xizmat qilgan. Bu metod asosida lotin va grek tillari, shuningdek o'lik tillar (aloqa vositasi sifatida foydalanilmaydigan va faqat yozma ravishda mavjud bo'lgan) zamonaviy tirik chet tillar sifatida o'rgatilganligi tarixdan malum. Grammatik-tarjima metodida grammatikaga katta etibor berilgan. Kim grammatikani egallab olsa va to'g'ri tarjima qila olsa, demak, u chet tilini bilgan hisoblangan. Grammatik tarjima metodida dars bosqichlari quyidagi tartibda o'tadi: Kirish bosqichi: Grammatika taqdimoti. Mashq bosqichi: Grammatik o'quv material asosida gaplar tuzish. Amalda qo'llash bosqichi: O'qish Yozish Tarjima (O'quv materiali grammatika va so'z boyligi asosida amalda qo'llaniladi). Agar biz GTM asosida yaratilgan darsliklarga nazar tashlasak, darslikda dastlab biron-bir mavzuga oid matn berilgan. Matnga tegishli bir yoki ikkita mashqlar berilgan. Mashqlar esa Matnni hikoya qilib bering yoki Savollarga javob bering tarzida bo'lgan. Matnni to'la og'zaki nutqqa olib chiqish uchun oddiydan murakkabga yo'naltirilgan mashqlar mavjud bo'lmagan. So'ngra malum bir grammatik qoida berilgan. Barcha mashqlar esa grammatik qoidaga yo'naltirilgan. Mashqlar ketma-ketlik darajasiga ham mutlaqo etibor berilmagan. Bundan tashqari grammatik tarjima metodida o'qish va yozishga katta etibor berilgan. Natijada gapirish va eshitish rivojlanmay qolgan. Shu sababli grammatik tarjima metodi bilan ta'lim olgan o'quvchilarning og'zaki nutqlari rivojlanmay qolgan. GTM asosidagi dars tamoyillari. Chet tili tuzilish qonuniyatlarini ona tili bilan qiyoslagan holda etiborga olish. Qoidalarni qo'llagan holda to'g'ri jumlalar tuzish va chet tilini rekonstruksiyalash. Keng tarqalgan mashq shakllari: qoidalarni amalda qo'llagan holda to'g'ri jumlalar tuzish; shaklga oid bo'lgan grammatik qoidalar asosida jumlalarni o'zgartirish; ona tilidan chet tiliga tarjima qilish va chet tilidan ona tiliga tarjima qilish. Bevosita metod (BM) XX asrning 80-yillarida GTMni isloh qilish jarayonida BM yuzaga ...