XVIII-XIX asrda o'rta va yaqin sharq mamlakatlarida davriy matbuotning tashkil topishi

XVII -XIX asrda o'rta va yaqin sharq mamlakatlarida davriy matbuotning tashkil topishi Reja: 1. O'sha davrdagi iqtisodiy- ijtimoiy-siyosiy vaziyat. 2. Birinchi nashrlar. 3. G'arb nashrlarining ta'siri. Eron kabi davri matbuot ijtimoiy-siyosiy va madaniy taraqqiyotida bu qadar rol o'ynagan mamlakatlar yer yuzida kam topiladi. Eron matbuoti qariyb bir yarim asrlik tarixga ega. U mamlakat tarixi bilan, unda yorqin iz qoldirgan kishilar bilan chambarchas bog'langan. ma'rifatparvar adib Ziyn ul- obidin Marog'am va eron ziyolilarining ilg'or ro'znomasi «Axtar,Eronning iqtisodiy, siyosiy va madaniy taraqqiyotiuchun tolmas kurashchi Melkumxon va radikul, aksilfeodal « Qonun ro'znomasi, taniqli qomuschi-olim Mirza Ali Akbarxon Dehxudo va birinchi eron inqilobi davri adabiy harakatining jarchisi Suri Isrofilhaftalik jaridasi, taniqli yozuvchi va publitsist Jamol Ali Axmat va Mohnoma-ye Mardo'm oynomasi shular jumlasidandir. Sovet sharqshunos- eronshunos olimi K.Chaykin o'z vaqtida takidlaganidek. Davriy matbuot fors inqilobi davrining eng muhim voqeligi edi. Eronda dastlabki ro'znomalar X1X asrning birinchi yarmida, Fath Alishoh davrida paydo bo'lgan. Ular feodal karaxtlikdan uyg'ongan Eron o'sha davr madaniyati sari qo'yilgan dastlabki qadamlar 1951 yilda birinchi dunyoviy oliy o'quv muassosasi - dorulfununning ochilishi, mamlakatda pochta va telegraf aloqalarining yo'lga qo'yilishi, bosmaxona usulida kitob chop etilishi aks etgan. Ro'znomalar hozir kulgili ko'rinadigan o'sha davrning talablariham yoritilgan.Jumladan, shoh harami ojizalariga davrdan ortda qolmaslik uchun Yevropaklassik baleti raqqosalarining liboslariga o'xshash kiyim-kechaklarni kiyib yurish tavsiya qilingan. X1X asrning oxiriga kelib, mamlakat aholisining siyosiy faolligi o'sishi munosabati bilan Eronda ommaviy axborot vositalari gurkirab rivojlana boshladi. 1905- 1911 yillarda birinchi Eron inqilobi yillari u o'zining eng yuqori cho'qqisiga ko'tarildi. O'sha vaqtda mamlakatda chop etilayotgan nashrlar soni 200 taga etdi. «Suri Isrofil, Erone nav, Nohid, Chaytae Pobaraxne, Nasime Shimol, Bahlul va boshqa nashrlar davrning eng ommaviy nashrlari edi. 1907 yil 30 mayda Tehronda chiqa boshlagan Suri Isrofil jaridasi o'sha yillarda ayniqsa katta muvafaqqiyatga erishdi. Jarida Eron xalqining jarchisi sifatida majlis noiblarining faoliyatsizligini tanqid qilar, mamurlarning zo'ravonligini, shoh tizimining xalqqa zid mohiyatini fosh etardi. Uning tiraji esa vaqtlar uchun mislsiz daraja - 5,5 ming nusxaga etdi. Eron inqilobining mag'lubiyati ko'pgina jaridalar va ro'znomalarning yopilishiga olib keldi. Eron davriy matbuoti gurkirab rivojlangan yangi bosqich ikkinchi jahon urushi yillarida demakratik harakatning kuchayishi bilan bog'liq Mamlakat statistikasi quyidagi raqamlarni keltiradi: Tehronda 103 ta ro'znoma va 29 ta jarida, Isfahonda 11 ta ro'znoma, Sherozda 9 ta , Tabrizda 4 ta ro'znoma chiqib turgan. Kam sonli millat tilida - ozarboyjon, fors, arman, oshuriy tillarida chop etiluvchi matbuot malum darajada rivojlandi. Ilg'or Eron matbuoti Ozodlik fronti doirasida birlashgan edi. 1953 yilda davlat to'ntarishi yuz ...