Ideal gazlar molekulyar-kinetik nazariyasining (MKN) asosiy tenglamasi

6-mavzu. Ideal gazlar molekulyar-kinetik nazariya.sining (MKN) asosiy tenglamasi. Savollar Fizik hodisalarni tekshirishda statik va termodinamik usullar qanday nazariya va qonuniyatlar asosida yaratilganini izohlang. Makroskopik sistema parametrlari deganda nimalar nazarda tutiladi? Moddaning issiqlik holati nima bilan xarakterlanadi? Ideal gazning holat tenglamasi va uning shakllanishida Klapeyron va Mendeleyevlarning ishtiroki. Ideal gaz molekulyar - kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi nimani ifodalaydi? Masalalar 1-masala. Pastki qismi berk bo'lgan vertikal nayda h1=30 sm balandlikdagi simob ustuni bilan o'ralgan havo ustuni bor. Temperatura t1=270C dan t2= -230C gacha o'zgarganda simob ustuni qancha pastga tushadi? Berilgan: h1=30 sm = 0,3m , t1=270C T1= (273 + 27) K=300K t2= -230C T2= (273 - 23) K=250K ~? yechish. Agar naydagi havo ustunining T1 temperaturadagi hajmi V1 va T2 temperaturadagi hajmi esa V2 bo'lsa, Gey-Lyussak qonuniga ko'ra quyidagi munosabatni yozish mumkin. bunda V1=Sh1 va V2=Sh2 (S- nayning ko'ndalang kesim yuzi) bo'lganidan yoki bo'ladi. Bundan naydagi simob ustunining pasayishi quyidagiga teng bo'ladi: berilganlarning son qiymatlari o'rniga qo'yib hisoblansa, quyidagi kelib chiqadi: 12-masala. Gazni o'zgarmas hajmi (V1=const) da ga isitilganda uning bosimi uch marta ortgan bo'lsa, gazning boshlang'ich T1 va oxirgi T2 temperaturalari topilsin. Berilgan: T1 ~? T2~? yechish. Sharl qonuniga muvofiq o'zgarmas hajmda gazning bosimi absolyut temperaturaga proporsional, ya'ni: bunda bo'lgani uchun , bundan gazning boshlang'ich T1-temperaturasi quyidagiga teng bo'ladi: u vaqtda gazning oxirgi T2 temperaturasini osongina aniqlash mumkin: 3-masala. V=10l hajmli ballonda p1=1MPa bosim ostida T1=300K haroratda geliy bor. Ballondagi m=10g geliy sarflangandan keyin ballondagi harorat T2=290K gacha pasaydi. Ballonda qolgan geliyning bosimi p2 aniqlansin. Berilgan: V=10l =, p1=1MPa = 106Pa , T1=300K = 300K,m=10g = 10-2kg T2=290K = 290K p2~? yechish. Masala yechish uchun ikki marta gazning boshlang'ich va oxirgi holatlari uchun Klapeyron-Mendeleyev formulasidan foydalanamiz. Boshlang'ich holat uchun tenglama (1) ko'rinishga ega, oxirgi holat uchun esa (2) bunda m1 va m2 boshlang'ich va oxirgi holatlardagi geliy massasi, (1) va (2) tenglamalardan m1 va m2 massalarni topamiz: (3) (4) (3) dan (4) ni ayirsak, bundan p2 ni topamiz (5) (5) formuladagi geliyning molyar massasi M dan boshqa barcha kattaliklar ma'lum. kattaliklarning qiymatlarini (5) ga qo'yib natijani olamiz: 4-masala. Sig'imi V=6,9l bo'lgan ballonda m=2,3g massali azot bor. Qizdirishda molekulalarning bir qismi atomlarga dissotsilandi. Dissotsilanish koeffitsiyenti 1) qizdirishdan avvalgi azot molekulalarining umumiy soni N1 va azot molekulalarining konsentratsiyasi n1 ; 2) qizdirilgandan keyin azot molekulalarining konsentratsiyasi n2 va atomlarning n3 konsentratsiyalari aniqlansin. Berilgan: ; N1~? n1~? n2~? n3~? yechish. Ta'rifga binoan, gaz zarralarining konsentratsiyasi zarralar sonini gaz egallagan idish sig'imi nisbatiga tengdir. (1) ...