Nyuton qonunlari. Moddiy nuqta dinamikasi

Moddiy nuqta dinamikasi. Oddiy harakatlardan biri - ilgarilanma harakatdir: jismdagi ixtiyoriy ikki nuqtani tutashtiruvchi to'g'ri chiziq o'z-uziga parallel ravishda kuchadigan harakatni ilgarilanma harakat deb ataladi. Ilgarilanma harakat qilayotgan jismning barcha nuqtalari bir xil traektoriya chizib xar onda birday tezlik va birday tezlanishga ega bo'ladi. Nyutonning birinchi qonuni. Agar jismga boshqa jismlar ta'sir etmasa, u uzining tinch holatini yoki to'g'ri chiziqli tekis harakatini saklaydi. Nyutonning birinchi qonunini kuyidagicha ta'riflasa xam bo'ladi: intertsial sanoq sistemasida erkin yoki kvazierkin jism o'z tezligini uzgartirmaydi. Bu ta'rifda moddiy nuqtaning tinch holati - tezligi nolga teng bo'lgan harakat ekani nazarda tutiladi. Nyutonning birinchi qonunini, bazan, inertsiya qonuni deb xam yuritiladi. Nyutonning ikkinchi qonuni. Nyutonning birinchi qonuniga asosan, intertsial sanoq sistemasidagi ixtiyoriy jism uzining tinch holatini yoki to'g'ri chiziqli tekis harakatini uzgartirib tezlanish olishi shu jismga boshqa jism (yoki jismlar) ta'sir etgan xollardagina sodir bo'ladi. Demak, jism tezligining o'zgarishi (yani tezlanishga erishishi) jismlarning o'zaro ta'sirlashish natijasidir. Inertlik - jismning «kaysarlik» qilib o'z tezligini uzgartirishni «xoxlamasligi»dir. Ixtiyoriy biror jismga miqdorlari F1, F2, F3, bo'lgan kuchlar navbatma - navbat ta'sir etadigan tajribada jism oladigan tezlanishning qiymatlari xam turlicha (mos ravishda a1,a2,a3, ) ekanligi aniqlangan nisbati barcha xollarda uzgarmas kattalik bo'ladi, yani ==…= const Jismga ta'sir etuvchi kuchning shu kuch ta'siridajism oladigan tezlanishga nisbati bilan xarakterlanadigan fizik kattalik - jism inertligining o'lchovi bo'lib xizmat qiladi va uni jismning massasi deb ataladi. Nyutonning ikkinchi qonuni kuch (F), jism massasi (m) va shu kuch ta'sirida jism olgan tezlanish (a) orasidagi bog'lanishni aks ettiradi: F=ma Bu munosabatni quyidagi ko'rinishda xam yozish mumkin: U holda Nyutonning ikkinchi qonuniga kuyidagicha ta'rif bersa bo'ladi: inertsial sanoq sistemasida jism erishadigan tezlanish ta'sir etuvchi kuchga to'g'ri proportsional, jism massasiga esa teskari proportsional va u kuchning ta'sir tomoniga karab yunalgan. SI da kuchning o'lchov birligi - nyuton (N), u 1kg massali jismga 1ms2 tezlanish beradigan kuchdir: . Kuchning ulchamligi -LMT-2 . Nyutonning uchinchi qonuni. Tajribalar asosida kuyidagilar aniqlangan: ikki jismning o'zaro ta'sirlashishida namoyon buladigan ikki kuch shu jismlarning xar biriga qo'yilgan; bu kuchlar bir to'g'ri chiziq buylab qarama-qarshi tomonlarga yunalgan; bu kuchlarning absolyut qiymatlari teng. Nyuton kuchlardan birini ta'sir deb, ikkinchisini aksta'sir deb atadi va dinamikaning uchinchi qonunini kuyidagicha ta'rifladi: ta'sirga teng va qarama-qarshi yunalgan aks ta'sir doimo mavjud. Ikki jismning o'zaro ta'sir kuchlari kattalik jihatidan teng bo'lib, jismlarni birlashtiruvchi to'g'ri chiziq buylab qarama-qarshi yunalgan. F12 k- F21 Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan birinchi jism ikkinchi jism esa tezlanish oladi. hisobga olsak, yuqoridagi ikki ifodadan ...