Aтom тuzilishi. Bor postulatlari

Fizika matematika fani o'qituvchisi Muxtorov Akbarjon Asqarjon o'g'li Mavzu:AТOM ТUZILISHI Reja. 1. Atom spektridagi qonuniyatlar 2. Atom tuzilishi 3. Bor postulatlari Тayanch so'z va iboralar: Atom, chiziqli spektr, elektron, -zarra, yadro modeli, postulat, energiya, kvant, diskret orbita. 1.Atom spektridagi qonuniyatlar. Ma'lumki, atom (yunoncha bo'linmas zarra) - kimyoviy elementning barcha xususiyatlarini o'zida saqlagan eng kichik zarradir. Molekula esa muayyan moddaning hamma kimyoviy xossalariga ega bo'lgan eng kichik bo'lagidir. Atom chiqargan spektr chiziqlardan iborat bo'ladi. Shu munosabat bilan atomlar chiqargan spektr chiziqli spektr deb nom olgan. Atom spektrlaridagi chiziqlar tartibsiz joylashgan bo'lmay, balki ular gurux-gurux bo'ladi. Chiziqlar orasidagi oraliq uzunroq to'lqindan qisqaroq to'lqinga o'tgan sari ma'lum qonuniyat bilan kamaya boradi. 1885 yilda Shveysariyalik fizik I.Balmer vodorod spektrining ko'rinuvchan qismidagi chiziqlarga to'g'ri keluvchi tebranish chastotalarini hisoblash mumkinligini ko'rsatadi.  1 1   R    22 n2  Bunda R=2,071016 rads bo'lib Ridberg doimiysi deyiladi. Vodorod atomi spektridagi hamma chiziqlar chastotalarini quyidagi umumlashgan Balmer formulasi bilan ifodalasa bo'ladi.  1 1   R   m ning qiymati esa Layman seriyasi uchun 1, Balmer semriy2 asi ucnh2 un 2, Pashen seriyasi uchun 3, Breket seriyasi uchun 4, Pornud seriyasi uchun 5 ga teng. 2.Atom tuzilishi. 1903 yilda Тomson atomning shunday bir modelini taklif ildiki, unga asosan atom musbat elektron bilan bir tekis to'ldirilgan sferadan iborat bo'lib, ichida elektron joylashgan bo'ladi, + + + r R sferaning yig'indi musbat zaryadi elektron + + zaryadiga teng bo'lib, atom bir butun holatda e + + neytraldir. + + + + + + + Atom tuzilishi xaqida aniq tasavvur beruvchi birinchi tajriba 1911 yilda ingliz fizigi E.Rezerford tomonidan amalga oshirildi. Yetarlicha katta kinetik energiyali massiv zarralar bilan biror modda atomlarini bombardimon qilinsa, energiya hisobiga ular atom bag'riga kirib, uni parchalashi mumkinligidan Rezerford atom tuzilishini aniqlashda foydalanadi. U atomlarni -zarralar bilan bombardimon qilish kerak degan xulosaga keldi. m  Pb Ma'lum miqdordagi -zarralar juda katta (deyarli 1800 gacha bo'lgan) burchaklarga sochilganligi ma'lum bo'ldi. Тajriba natijalarini taxlil qilib, Rezerford 1911 yilda atomning yadro modelini taklif qildi: Atomning markazida musbat zaryadli yadro joylashgan bo'lib, uning atrofida manfiy zaryadli zarralar (elektronlar) turli orbitalar bo'ylab harakatlanadi. Bu atomning Planetar modeli ham deb ataladi. 3.Bor postulatlari. Atomning yadro modeli klassik mexanika va elektrodinamika bilan birgalikda atomning turgun ekanligini va atom spektrining xarakterini ham tushuntirib bera olmadi. Yuz bergan bu ahvoldan qutilish yo'lini 1913 yilda Daniyalik ...