Monoxromatik to'lqin

1 Reja: I.Kirish II.Asosiy qism 1.To'lqin turlari 2.Elektromagnit to'lqinning-ko'ndalangligi 3.Monoxromatik tebranishlar va to'lqinlar 4.Yassi monoxromatik to'lqin superpozitsiyasining dolzarbligi 5.Lazerlarning qo'llanilishi II.Xulosa IV.Foydalanilgan adabiyotlar 2 Kirish. Tebranuvchi sistema tashqi muhitga energiya berishi mumkin.Energiyani bunday uzatish shuning uchun mumkinki,muhit elastik bo'lganligi orqasida uning alohida kichkina uchastkalarining o'zlari mittigina tebranma sistemalardan iborat bo'ladi. Agar muhit (masalan,havo,suv yoki boshqa moddalar)zarrachalarning siljishi natijasida uning biror joyidagi zichligining muvozanati buzilsa, u holda atrofdagi zarrachalar tomonidan ta'sir qiluvchi kuchlar siljigan zarrachalarni orqaga qaytishga majbur qiladi,ya'ni elastiklik kuchlari buzilgan muvozanatni tiklashga intiladi,ammo bunda muhit zarrachalari inersiya bilan bu muvozanat holatdan o'tib ketib qarama - qarshi tomonga siljiydi.Bunday harakat vaqtida tebranuvchi zarrachalarga qo'shni zarrachalar ham siljituvchi kuchlar ta'sir iga uchrab turg'un muvozanat holatdan chetlashadi.Demak,har qanday qo'zg'alish ham,muhitning ma'lum uchastkasida bir karra paydo bo'lar ekan,dastlab qo'zg'algan joydan tobora narida turgan zarrachalarni o'z ta'siriga tortib,asta-sekin tarqala boshlaydi. Biror muhitda turgan tebranuvchi sistema unga bevosita tegib turgan zarrachalar bilan turgan zarrachalar bilan o'zaro ta'sirlashadi.U tebranar ekan,o'z atrofida qator davriy qo'zg'atishlar uyg'otadi,ya'ni yonidagi zrrachalarga qandaydir davriy o'zgaruvchi tashqi muhit singari ta'sir ko'rsatadi.Bu kuch muhitning zarrachalarini majbur qiluvchi kuch chastotasi bilan tebrantiradi,shu bilan birga tebranma protsess zarrachalar o'zaro ta'sirlashuvi sababli muhitda shu muhitning xossalari uchun xarakterli bo'lgan qandaydir aniq bir tezlik bilan tarqaladi. Ravshanki,muhitning dastlab qo'zg'algan joyidan y masofada turgan zarrachalari faqat muhitda tarqalayotgan tebranma protsess unga yetib kelgandagina tebrana boshlaydi. Tebranma protsessning tarqalish tezligi ni u bilan belgilaymiz.Tebranma protsess biz tekshirayotgan zarragacha Vaqtdan keyin yetib boradi.agar sistemaning tebranishlari X=asinwt 3 Tenglama bo'yicha ifodalansa,u holda zarrachalarning biz tekshirayotgan tebranishlari ham xuddi shunday sinusoidal qonun bo'yicha,lekin vaqtga kechikib sodir bo'ladi;shunday qilib,biz zarracha uchun quyidagi tenglamani yozishimiz mumkin: X'=Asinwt(t- =Asinwt(t- (1) Bu tenglama zarrachaning x' siljishini vaqtning va boshlang'ich nuqtasigacha bo'lgan masofaning funksiyasi holida ifodalaydi.Biroq,agar boshlang'ich nuqtadan o'tuvchi bir to'g'ri chiziqda yotgan nuqtalarni bir vaqtda tekshirsak,u holda,u uchun turli qiymatlar bera borib,(1) tenglama orqali siljishlarning biz tanlagan to'gri chiziq bo'ylab taqsimlanishini aniqlashimiz mumkin.Bu holda x' ni biz faqat birgina y ning funksiyasi deb qaraymiz (t=const) Muhitda tarqaluvchi to'lqinlarning turlari muhitning elastiklik xossalariga bog'liqdir.Bu bog'lanishning xarakterini aniqlash uchun muhitnixayolda to'lqinning tarqalish yo'nalishini aniqlash uchun muhitni xayolda to'lqinning tarqalish yo'nalishigaperpenikulyar bo'lgan bir- biriga tegib turuvchi qator yo'pka qatlamlarga ajratamiz.Gazlar va suyuqliklarda elastiklik to'lqin faqat zarrachalarning tebranma harakati yo'nalishi bo'ylabgina tarqala oladi.Bunday to'lqinlar bo'ylama to'lqinlar deyiladi.(a- rasm)Qattiq jismda siljish deformatsiyasi zarrachalarning siljish yo'nalishiga perpendikulyar yo'nalishida tarqluvchi to'lqin hosil qiladi.Agar to'lqinda tebrnma harakat tebranishlarning tarqalish yo'nalishiga perpendakulyar yo'nalish bo;ylab sodir bo'lsa,bunday to'lqin ko'ndalang to'lqin deyiladi.(b-rasm).Dumaloq sterjenning uchidagi kesimiga bolg'acha bilan ...