Atom va yadro fizikasi. Atomning Tomson modeli

Atom va yadro fizikasi. Atomning Tomson modeli Reja: 1. Gouss sistemasi 2. Frank va Gerts tajribalari 3. Tezlativchi maydon metodi. XIX asrlarda atom murakkab tuzilishga ega ekanligini xech kim bilmagan, atom materiyaning oxirgi nuqtasidir degan fikrlar yuritilgan. Elektronni kashf etilishi bilan bu fikrlarni noto'g'riligi aniklandi. XIX asrdan boshlab atom urganila boshlandi. 1904 yilda Tomson atomni nazariy modulini berdi. Uni fikricha atom bir tekis musbat zaryadlangan shar bo'lib shu shar ichida elektronlar borligini ilgari surdi. Tomson taklif etgan atomni modulini radiusini hisoblaylik. Elektr maydon kuchlanganligi ifodasi kuyidagiga teng. Gouss sistemasida R-shar radiusi r - shar markazidan elektrongacha bo'lgan masofa. Elektronga F=eE (2) kuch ta'sir qiladi. Kulon kuchi. (1) ifodani (2) ifodaga kuysak F=eE= r hosil bo'ladi. Butun sistemani garmonik otsilyator deymiz. Garmonik otsilyator deb biror muvozanat vaziyatiga qaytaruvchi kvazielastik kuch ta'siri ostida tebranma harakat kiladigan sistemaga aytiladi. Fk.e=fr f- sistemani bikirligiga oid kattalik. Guk qonunini modul jihatdan ezilgan ifodasi . Sistemada muvozanat bo'lishi uchun (3) va (4) ifodalar bir-biriga teng bo'lishi kerak, yaniTomson tomonidan taklif qilingan atomning nazariy modulini chiziqli o'lchami ≈ 3.10-8 sm bular ekan. Olimlar uyladilarki bu nazariya to'g'rimi eki noto'g'rimi? Buni Rezerford va uning shogirdlari tekshird Zarrachalarning sochilishi. Rezerford formulasi .Atomning yadroviy planetar modeli.(Rezerford modeli) Tomson tomonidan yaratilgan atom modelini to'g'ri eki noto'g'riligini tekshirish maqsadida Rezerford va uning shogirdlari undadi. Ular zarrachalar bilan oltin folgani bombardimon kildi. D- kuzatish nuqtasi N- oltin folga A- α - zarrachalar manbai a-zarracha 2 marta ionlashgan geliy yadrosi ekanα -zarrachaning zaryadi +2e massasi esa elektronni massasidan juda kichik ekanligi aniklandi. α-zarrachalar bilan oltin folgani bombardimon qilish natijasida zarrachalar sochiladi. α - Zarrachalar nima sababdan sochiladi bu muammo? Ikki xil ideya ilgari surildi. 1) Bu yerda kuchli elektr maydoni bo'lishi kerak. 2) Atomni massasi uni butun xajmi buylab tarkalgan emas va u bir kismda joylashgan va u musbat zaryaddan iborat degan g'oya ilgari surildi. Rezerford va uning shogirdlarining fikricha atomni massasini uning yadrosidagi musbat zaryad tashkil kilgan bo'lib, yadro atrofida elektronlar doiraviy orbita buylab harakat qiladi. Bu model Tomson yaratgan modelni inkor qiladi. Faraz kilaylik α -zarrachani zaryadi Ze bulsin sochuvchi yadroning zaryadi ze bulsin. q-α Zarrachalarni sochilishi burchagi. o-masofa α zarrachani yadroga yaqin kelishining minimal masofasi. b- birlamchi troektoriya masofasi. Zarracha ∞ dan keladi uning kinetik energiyasi kuyidagiga Borning kvant postulotlari Klassik elektrodinamikada agar mikrozarracha doiraviy orbita buylab harakatlansa bu zarracha biror chastotali nur chikaradi deyilgan. U holda bu elektron yadroga yikiladi. Bu muammo? 1913 yilda Daniya fizigi N.Bor uzining postulotlarini yaratib ...