Bosim o'lchash asboblari

Bosim o'lchash asboblari Reja: 1.Asosiy tushunchalar va tasnifi. 2.Suyuqlikli bosim o'lchash asboblari. 3.Deformatsion bosim o'lchash asboblari. 4.Yuk-porshenli asboblar. Tayanch iboralar: Ortiqcha bosim, barometrik bosim, manometr, vakuummetr, deformatsion bosim o'lchash asboblari, manovakuummetr, naporomer, tyagomer, tyagonaporomer, qalqovichli difmanometr, silfon, membranali asboblar. 1. Asosiy tushunchalar va tasnifi Tekis sirtga normal ta'sir ko'rsatuvchi ravon taqsimlangan kuch bosim deyiladi. (1) bu еrda: S - tekislik yuza; F - teng ta'sir kiluvchi bosim kuchi. Bosim Xalqaro birliklar sistemasida Pa bilan o'lchanadi. Undan tashqari bosim o'lchashda (nm2), kPa, MPa, KGksm2, bar, kgkm2 (mm.suv.ust), mm.sim.ust. kabi birliklardan keng foydalaniladi. O'lchashda absolyut ortiqcha atmosfera va vakuum bosim mavjud. Absolyut bosim - modda holatining parametri bo'lib, atmosfera va ortiqcha bosimlar yig'indisidan iborat: (2) bu еrda, Pатм - аtmosfera, Pорт - ortiqcha bosimlar. Ortiqcha bosim absolyut va atmosfera bosimlari oralaridagi farqdan iborat: (3) Atmosfera bosimi - er atmosferasidagi xavo ustunining bosimi, uning qiymati barometrlar bilan o'lchanadi, shuning uchun bu bosim ko'pincha barometrik bosim ham deb ataladi. (4) Bosim o'lchaydigan asboblar ishlash prinsipiga ko'ra suyuqlikli, deformatsion (prujinali), yuk-porshenli, elektr, ionizatsion va issiqlik turlariga bo'linadi. O'lchanayotgan kattalikning turiga ko'ra bosim o'lchaydigan asboblar quyidagilardan iborat: Manometr - mutloq va ortiqcha bosimni o'lchaydigan asbob. Barometr - atmosferada havoning barometrik bosimini o'lchash uchun ishlatiladigan asbob. Vakkumetr - siyraklanishni o'lchash uchun ishlatiladigan asbob. Manovakuummetr - ortiqcha bosim va vakkumni o'lchaydigan asbob. Naporomer (mikromanometr) - kichik miqdordagi ortiqcha bosimni o'lchaydigan asbob. Tyagomer - kichik miqdordagi siyraklanishlarni o'lchaydigan asbob. Tyagonaporomer - kichik qiymatli bosim va siyraklanishlarni o'lchash uchun ishlatiladigan asbob. Differensial manometrlar - ikki bosim ayirmasini o'lchaydigan asbob. Ishlash prinsipi jihatidan bosimni o'lchaydigan asboblar quyidagi guruhlarga bo'linadi: 1) o'lchanayotgan bosimni suyuqlik ustunining gidrostatik bosimi bilan muvozanatlashga asoslangan suyuqlikli asboblar; 2) yuk-porshenli monometrlar - bo'larda o'lchanadigan bosim porshenga ko'rsatiladigan tashki kuch orqali muvozanatlanadi; 3) deformatsion manometrlar - ularda o'lchanadigan bosim turli elastik unsurlarning deformatsiyasi yoki ularning kuchi bo'yicha aniqlanadi; 4) elektrik asboblarda bosim elektr kattalikka aylanadi. 2.Suyuqlikli bosim o'lchash asboblari Suyuqlikli asboblar o'zining to'zilishi va ishlatilishining soddaligi hamda o'lchashining deyarli aniqligi bilan tavsiflanadi. Bu asboblar tajriba va texnikaviy o'lchovlarda keng qo'llanadi. Asbob turli ishchi suyuqliklar, ko'pincha simob, suv va spirt bilan to'ldiriladi. Ikki naychali (U simon) manometr va manovakkummetrlar U harfi shaklidagi shisha naychadan iborat. Naycha to'g'ri chizilgan shkalali taxtachaga biriktirilgan (1-rasm). Bu turdagi asboblarning ishlash prinsipi tutash idishlar qonuniga asoslangan. Naychalarning biri ortiqcha bosimi o'lchanayotgan hajmga ulanadi. Agar naychaning ochiq qismidagi suyuqlik ustunining gidrostatik bosimi ikkinchi qismidagi bosim bilan mos kelsa, tizim muvozanat holatda bo'ladi. Shunday qilib, quyidagi ifodani ...