Dinamika qonunlari. Tortishish maydonidagi harakat. Tortishish maydoni va uning kuchlanganligi

Dinamika qonunlari Tortishish maydonidagi harakat Tortishish maydoni va uning kuchlanganligi Reja: Dinamika qonunlari Tortishish maydonidagi harakat Tortishish maydoni va uning kuchlanganligi Dinamika qonunlari jismning harakati bilan uni yuzaga keltirgan yoki bu harakatni œzgartiruvchi sabablar orasidagi boђlanishni œrnatadi. Kuch deganda jismlarning œzaro ta'siri natijasida yuzaga keluvchi va harakat holatini œzgartiruvchi fizikaviy sababni tushunamiz. Kuch - kamida ikkita jismning œzaro ta'sirini qarakterlovchi yo jism harakat holatining o'zgarishini, yo jism shaklining o'zgarishini, yoki xar ikkalasining birgalikda œzgarishini aniqlovchi fizikaviy kattalikdir. Biz statikada kuchni qanday œlchashni va aniqlashni bilganimiz holda, bu kuch jism harakatining œzgarishi harakat holatining œzgarishi bilan qanday boђlanganini bilmaymiz - bu dinamikaning asosiy masalasidir. Kuchlar bilan harakat œrtasidagi boђlanish qonuniyatini ochish - birinchi marta Galileyning inertsiya qonuni asosida Nyuton tomonidan tœla tarzda echilgan edi. Bu qonun Nyutonning birinchi qonuni deyiladi va u quyidagicha ta'riflanadi: Xar qanday jism tinch yoki tekis va tœђri chiziqli harakat holatini qœyilgan kuchlar bu holatni œzgartirguncha saqlaydi. Bu qonun matematik usulda quyidagicha yoziladi: a=0, Ft.t = 0 , (1) Jismning massasi deb ataluvchi fizikaviy kattalik jism inertligining œlchovidir. Aravachani yuklay borib, biz uning massasini oshiramiz, natijada aravachaning œsha kuch ta'sirida oladigan tezlanishi kamayadi. Berilgan jismning muayyan kuch ta'siridagi tezlanishi ustida tajribalar œtkazish hamda dinamikaning ikkinchi qonunini hisobga olish bilan jism massasini aniqlash mumkin. Shunday yœl bilan topilgan kattalik inert massa deyiladi. Qalqaro kelishuv asosida SI sistemasida massa birligi qilib kilogrammning qalqaro prototipi qabul qilingan. Massaning bu birligi kilogramm (kg) deb ataladi. Massa - skalyar kattalikdir. Kuchlar ta'sirida jism qanday harakat qiladi? Bunga dinamikaning ikkinchi qonuni javob beradi. Jism massasi kattaligining uning tezlanishiga kœpaytmasi berilgan jismga ta'sir qilayotgan kuchning kattaligiga proportsional. Kuch va tezlanish yœnalishlari mos tushadi. Ikkinchi qonun œzaro uchta kattalikni: kuch, tezlanish va massani boђlaydi. Jismning harakatidagi meqanikaviy holatni qarakterlash uchun yana bitta kattalik - jismning harakat miqdori kiritiladi. Agar m massali jismning harakat miqdorini R orqali belgilasak, u holda v tezlikka ega bœlgan jism uchun: R = mv , (2) Jism harakat miqdoridan olingan hosila kattalik jihatdan ta'sir qiluvchi kuchga teng va yœnalishi uning yœnalishi bilan mos tushadi. Agar R - jismning harakat miqdori, F - ta'sir etuvchi kuch bœlsa, u istalgan vaqt momentida (3) bo'ladi. Jism massasi œzgarmas bœlganligi uchun (3) ifodani quyidagicha yozish mumkin: , (4) bunda bœlgani uchun (4) ni quyidagicha yozish mumkin: F = m a , (5) Demak, (5) ifodadan kœrinib turibdiki, kuch tezlanishga tœђri proportsional ekan. Dinamikaning uchinchi qonunini Nyuton quyidagicha ta'riflagan: «ta'sirga xamma vaqt teng va qarama-qarshi aks ...