Eksperimentning hozirgi axvoli va ahamiyati

Eksperimentning hozirgi ahvoli va ahamiyati reja: 1. Eksperimentning metodi. 2. Laboratoriya eksperimenti. 3. Tabiiy eksperiment. Eksperiment metodi psixologiya fanida eng keng ishllanadigan asosiy metodlardan biridir. Eksperiment metodi biz, shrganilishi lozim bshlgan biror psixik jarayonni laboratoriya sharoitida maxsus vujudga keltirib uni ar turli asboblar yordami bilan tekshirish usulini tushunamiz. Eksperiment metodi ikki turga bshlinadi: 1. Laboratoriya eksperimenti. 2. Tabiiy eksperiment. Laboratoriya eksperimenti maxsus asboblar bilan jiozlangan laboratoriyalarda shtkaziladi. Tabiiy eksperiment esa tabiiy faoliyat jarayonida shtkaziladi. 'ar ikki eksperiment usuli dastavval umumiy psixologiyaning asosiy metodlari sifatida yuzaga kelgan va bolalar psixologiyasida am keng ishllaniladi. Laboratoriya eksperimenti metodining asosiy xususiyati shundan iboratki, bunda shrganilishi lozim bshlgan psixik jarayonlarni (masalan, idrok, diiiat, xotira kabi) ianday sharoitda, iachon yuz berishini kutib shtirmasdan, tekshiruvchi kishi (eksperimentator) sinalayotgan odamda shu jarayonlarni maxsus tarzda ishga soladi. Bundan tashiari laboratoriya eksperimenti sharoitida eksperimentator shrganayotgan ar bir psixik jarayoni xolagan marta yaoni takror-takror yaxshilab sinab kshriishi mumkin. Bu - murakkab psixik jarayonlarni tabiatini shrganishda katta iulaylik tudiradi. Birinchidan, istalgan psixik jarayonni takror-takror yuzaga keltirib sinchiklab shrganish, bu jarayonlarni ionuniyatlariini aniilash imkonini beradi. 'ozirgi kunda odamdagi ayrim psixik jarayonlarning yuz berish tezligi, diiiatning bariarorligi va kengligini, xotirani xususiyatlarini, shiuv amda malakalarining ionuniyatlarini nii va puxta tekshira oladigan kshplab maxsus asboblar mavjuddir. Masalan, elektron xronoskop oriali ayrim psixik (aks ettirish - kshrish eshitish, id bilish, teri sezgilari kabi) jarayonlarni yuzaga keltirish tezligini anii shlchash mumkin. Elektron taxistoskop oriali diiatning xususiyatlarini belgilash mumkin: partseptometr oriali diiiatning xususiyatlarini belgilash mumkin; audiometr oriali eshitish xossalarini shrganish mumkin va boshialar. Umuman ozirgi kunda texnikaning ildam taraiiiyoti munosabati bilan laboratoriya jeksperimentining imkoniyati ortib bormoida. Shuni esdan chiiarmaslik kerakki laboratoriya eksperimenti metodi bilan bolalarning psixik jarayonlari shrganiladigan bshlsa, eksperimentni tayyorlash va shtkazishda ularning yosh xususiyatlari albatta inobatga olinishi kerak. Tekshirish paytidagi topshiriilar shyin tarzida va iiziiarli iilib uyushtirish maiadga muvofii bshladi. Shuni esadan chiiarmaslik kerakki laboratoriya eksperimenti metodi bilan bolalarning psixik jarayonlari shrganiladigan bshlsa, eksperimentni tayyorlash v shtkazishda ularning yosh xususiyatlari albatta inobatga olinishi kerak. Tekshirish paytidagi topshiriilar shyin tarzida va iiziiarli iilib uyushtirish maisadga muvofii bshladi. Psixik jarayonlarni moddiy, yaoni nerv-fiziologik asoslari am laboratoriya eksperimenti yordami bilan tekshiriladi. Psixik jarayonlarni nerv-fiziologik asoslarini aniilashda akademik I.P.Pavlovning shartli reflekslar metodi juda katta aamiyatga ega. 'ozirgi vaitda bu metod bolalarnig shsishini tekshirishda amda birinchi va ikkinchi signal sistemalarida keng ishllanilmoida. Binobarin, bu narsa shz navbatida tekshirish natijalariga salbiy taosir iiladi. Ana shuni nazarda tutib, laboratoriya eksperimenti yordami bilan ishlga kiritilgan natijalarni baozan boshia metodlar yordami tekshirib kshrish lozim bshladi. Laboratoriya ...