Elektr o'lchov asboblari va ularning xatoliklari

Elektr o'lchov asboblari va ularning xatoliklari Reja: 1.Elektr o'lchov asboblari va ularning xatoliklari 2. Apermetr va voltmetr yordamida qarshiliklarni o'lchash 3. Shunt va qo'shimcha qarshiliklarni tanlash 4. potentsiometrik ulash. 5 . Tajribada olingan o'lchash natijalarini turli 6. Matematik usullarda hisoblashlar. 1 ELYeKTR O'LChOV ASBOBLARI VA ULARNING XATOLIKLARI Absolyut aniq o'lchov asbobi yo'q, shuning uchun ham o'lchov asboblarining xatoliklari bor. Xatoliklar-absolyut, nisbiy va keltirilgan xatoliklarga bo'linadi. a) Absolyut xatolik- bu o'lchov asbobining ko'rsatgan qiymati bilan uning haqiqiy qiymatlari orasidagi farqiga aytiladi. N=N - N haqiqiy (1) b) Nisbiy xatolik deb, absolyut xatolikni o'lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati nisbatiga aytiladi (ko'pincha bu larda beriladi) = % (2) S) Keltirilgan xatolik - absolyut xatolikni o'lchov asbobning maksimum shkala qiymati nisbatiga teng ( bu ham % larda ) bo'lgan kattalikdir. = % (3) O'lchov qurulmalarining aniqlik sohasi uning aniqlik klasslari bilan xarakterlanadi. Aniqlik klasslari :0,05 ; 0,1; 0,2 ; 0,5 ; 1,0 ; 1,5 ; 2,5 ; 4. Aniqlik klassi = keltirilgan xatolik. (1) va (2) lar (3) ga binoan quyidagicha ifodalaniladi. (11) (21) 2 Apermetr va voltmetr yordamida qarshiliklarni o'lchash Tokni o'lchaydigan asbobga ampermetr deyiladi. Bu asbob yordamida o'lchanadigan tokning miqdori 0,1 A dan kam bo'lsa uni milli ampermetr deymiz; agarda tok qiymati 10-5 A dan kam bo'lsa bunday asbobga mikro ampermetr yoki golvonometr deyiladi. Ampermetrlar zanjirning biror qismidan elektr o'tayotgan tokni bevosita o'lchaydi va unga ketma-ket ulanadi. Kuchlanishni, yoki elektr zanjirining biror qismidagi potentsial tushishini o'lchash uchun voltmetr ishlatiladi. Voltmetr bevosita o'lchov asbobi hisoblanadi va u kuchlanishini o'lchaydigan zanjirning qismiga paralell ulanadi. Endi ampermetr va voltmetr yordamida nomalum qarshilikni o'lchashni ko'ramiz. Buning uchun quyidagi (1-shakl) elektr zanjiri tuziladi va o'lchashlar o'tkaziladi. Bu yerda Rx-nomalum qarshilik, V-voltmetr, A-ampermetr, -o'zgarmas tok manbai. Ampermetr va voltmetr yordamida nomalum qarshilikni o'lchash bilvosita o'lchash usuli hisoblanadi. Bizga aniqlik klassi 0,05 bo'lgan va eng ko'pi bilan 15 V kuchlanishni o'lchaydigan voltmetr hamda aniqlik klassi 1 bo'lgan eng ko'pi bilan 0,5 A tokni o'lchay oladigan ampermetr berilgan bo'lsin. O'lchash natijalari U=2 B va J=0,25 A bo'lsin. Om qonuniga asosan nomalum qarshilik: Om ga tengligi kelib chiqadi. Endi kuchlanish va tokni o'lchashdagi voltmetr va ampermetrlarning xatoliklarini hisoblab qarshilikni o'lchashdagi nisbiy xatolikni aniqlaymiz. U=0,5% Umax= 0,005 15 = 0,075 B J = 1% Jmax = 0,010,5 = 0,005 A Om =2,7 Demak, aniqlik klasslari yuqorida keltirilgan voltmetr va ampermetr yordamida bilvosita o'lchash usuli bilan hisoblangan qarshilik 2,7% aniqlikda o'lchangan ekan. Shunt va qo'shimcha qarshiliklarni tanlash Odatda galvanometrlar juda ham kichik bo'lgan toklarni, ...