Elektromagnit tebranishlar va ularning qo'llanishi

Elektromagnit tebranishlar va ularning qo'llanishi Reja: Elektramagnit tebranishlar. Tebranish ko'nturi. O'zgaruvchan elektr to'ki. Kondensaior. Elektr zanjrdagi rezanans. Tranzistorli generatorlar. Avtotebranishlar Zaryad,to'k kuchi vakuchlanishning davriy ravshda yoki deyarli davriy ravshda o'zgarishlar elektromagnit tebranshlar deeb aataladi Elekromagnit tebranishlar, odatda mehanik tebranishlar chastatasida ancha katta chastata bilan sodir bo'ladi. SHu sababli elektromagnitlar tebranishlarni kuzatsh va tekshirish uchun eng qulay asbob elektron ossillagrafdir. Elektron ossillografning electron-nurli turubkasida ingichka elektronlar dastasi ekranga tushadi. Ekran elektronlar yog'dirilganda shulalanish qobilyatiga ega turubkaning garizntal yo'nalishida og'diruvchi plastinkalarga arrasimon o'zgaruvchan yoyuvchi kuchlanish Uyo berildi. Kuchlanish asta sekin ortib borib, so'ngra kekin kamayadi. Plastinkalar o'rtasida elektr maydon ta'sirida elektron nur garizantal yo'nalishda o'zgarmas tekislik bilanekranni bosib o'tib, keyin deyarli bir onda orqaga qaytadi. SHundan so'ng butun jarayon takrorlanadi. Endensatorga vertikal og'diruvchi plastinkalar ulansa, kondensatorning zaryadsizlanishidagi kuchlanish tebranishlari nurni vertkal yo'nalishida tebrantiradi. Natijada ekranda tebranishlarningg mayatnikning suriladigan qog'ozga chizgan yoyilmada o'xshash vaqt bo'yicha yoyilmasi hosil bo'ladi. Bu tebranishlar erkin tebranishlardir. Sistemani muvozanat vaziyatida chetga chiqarilganda so'ng sodir bo'ladigan lebranishlar erkin tebranishlar deb ataladi. Elektir zanjirda majburiy elektr tebranishlar hosil qilish xam qiyin emas. Elektron zanjirda tashqi davriy o'zgaruvchi elektr yuruvtich kuch ta'sirida sodir bo'ladigan tebranishlar majburiy tebranishlar debataladi. Erkin elektramagnit tebranishlar yuzaga kelishi mumkin bo'lgan oddiy sistema kandensatorlardan va ularning qo'lamalariga ulangan g'altaklardan iborat. Bunday sistema tebranish kontiri deb ataladi. Veklyuchtel yordamida kondensatornibateriyaga ulaymiz (2-a rasm) u malum vaq zaryatlanadi kandensator quyidagi miqdorda zaryad oladi bunda Qm kondensatori zaryadi C-uning sig'imi kondensator qoplamalari orasida -patensallar hosil bo'ladi. Perekulicxator 2 vaziyatga (2- b rasm) o'tkazamiz. Kondensator zaryadini boshlaydi va zanjirda elektr to'ki hosil bo'ladi. To'k kuchi darhol o'zining katta qiymatiga erishmaydi, balki sata sekin oshib boradi bunga sabab uzundiksiya hodisasidir kandensator zaryadsizlanib borgan sari elektr maydoninning energyasi kamayadi, lekin to'kning magnid maydon energiyasi ortadi. i-o'zgaruvchan to'k kuchi l-g'altak induvdikligi. Elektr magnit maydonning W-to'la eneriyasi magnit va elektr maydonning energiyalarining yig'indisiga teng : Kondensator batamom zaryadsizlanganda elekrt maydonning energiyasi nolga teng bo'ladi. To'kning energiyasi esa energiyaning saqlansh qonuniga muvofiq eng katta bo'ladi. Bu paytda to'k kuchi xam eng katta qiymatiga ega bo'ladi. Tebranish kontirida zaryadlangan kondensatorning elektr maydon energiyasi davriy ravishda to'kning magnit maydan energiyasida aylanib turadi. Qarshilik bo'lmasa , elektiramagnit maydon energiyasi doyimiy saqlanadi. Konturdagi erkin elektr tebranishlar tez, so'nadi shuning uchun amalda ulardan deyarli foydalinilmaydi. So'nmaydigan majburiy elektr esa aksincha juda katta amaliy ahamyatga ega. Yoritishtarmaqlarida zavod va fabrikalarida qo'llanuvchan o'zgaruvchan to'k majburiy Elektra magnit tebranishlarning huddi o'zginasidsir to'k kuch va kuchlanish vaqt o'tishi bilan garmonik qonun asoisida o'zgaradi. O'zgaruvchan to'k ...