Elektromexanik tizimda qarshilik kuchlari va momentlar

Elektromexanik tizimda qarshilik kuchlari va momentlar Elektr yuritma ish holatida dvigatelning elektromagnit momenti M¶ ish mashinasi yoki uning ish bajaruvchi organida foydali yoki parazit qarshilik kuchlari natijasida hosil bo'lgan qarshilik momenti Mq bilan muvozanatda bo'ladi. Bu dvigatel o'qiga keltirilgan momentni keltirilgan statik qarshilik momenti Mq deyiladi. Ish mashinasining statik momentini burchak tezlikka bog'liqligi 1.3- rasmda keltirilgan. Yog'och metall va boshqa materiallarni kesishda yuzaga keladigan qarshilik kuchlari tufayli hosil bo'ladigan statik momentlar 1.3- rasmdagi 1 to'g'ri chiziq ko'rinishida bo'ladi. 1.7- rasm. Statik momentning tezlikka bog'liqligi: 1 - tezlikka bog'liq bo'lmagan (o'zgarmas) moment; 2 - tezlikka chiziqli bog'liq bo'lgan moment; 3 - burchak tezlik kvadratiga proporsional bo'lgan moment; 4 - burchak tezlikka proporsional va o'zgarmas tashkil etuvchisi bo'lgan moment. Qayishqoq elementlardagi ishqalanish kuchlari tezlikka to'g'ri proporsional bo'lgan statik momentni hosil qiladi (2 chiziq). Ventilyatorlar esa tezlikning kvadratiga proporsional bo'lgan statik momentni yuzaga keltiradi (3 chiziq). Markazdan qochma rotor mashinalari, sentrifuga va nasoslar o'zgarmas tashkil etuvchi va tezlikning kvadratiga proporsional bo'lgan statik momentni hosil qiladi (4 chiziq). Bunday ish mexanizmlari uchun statik moment quyidagi formula orqali aniqlanadi. (1.2) bu yerda: Mnom va wnom - ish mexanizmining o'qidagi nominal ish holatidagi statik moment va burchak tezlik; Mo - boshlang'ich moment (w = 0 bo'lgandagi); K = 0, 1, 2 qiymatga ega bo'lgan daraja ko'rsatkichi. Odatda, statik momentlar harakatga qarshilik ko'rsatadi va ayrim hollarda aksincha bo'ladi. Shuning uchun hamma statik momentlar ikki turga, ya'ni reaktiv va aktiv (potensial) momentlarga bo'linadi. Reaktiv momentlar (kuchlar) harakatga to'sqinlik qiladi va harakat yo'nalishi o'zgarganda ishorasini o'zgartiradi. Bunday momentlarga ishqalanish kuchlariga bog'liq bo'lgan hamma momentlar kiradi. Reaktiv moment Mq = f (w) w = 0 bo'lganda uzilib qolganligi uchun yuritmaning ustuvor holati a, b va s, d oraliqdagi (1.4- rasm, a) har qanday nuqtada yuzaga kelishi mumkin. 1.8- rasm. Reaktiv (a) va aktiv (b) statik momentlarning tezlikka bog'liqligi. Aktiv potensial momentlar (kuchlar) yuritmaning ayrim elementlarida potensial energiyaning qayta taqsimlanishi bilan bog'liq. Ular og'irlik kuchlari hamda qovushqoq jismlardagi siqilish, cho'zilish va buralish kuchlari hisobiga hosil bo'ladi. Bu moment va kuchlar harakat yo'nalishi o'zgarganda ham ishoralarini o'zgartirmaydilar (1.4- rasm, b). Odatda harakat tezligi o'zgarsa ham aktiv momentning qiymati o'zgarmaydi. Bu kuchlarning mexanik tizimga qayta ta'sirida ham tebranish energiyasi yutilmaydi. Shuning uchun ularni konservativ deyiladi va bunday qurilmalarning dinamik modeli konservativ zvenolar bilan amalga oshiriladi. ...