Elektrotexnikaning asosiy qonunlari

O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi. Buxoro yuqori texnologiyalar muhandislik-texnika instituti. ''Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish'' fakulteti 18-12 EE guruh talabasi Farmonov Dilxush va Yodgorov Fayozning Yo'nalishga kirish fanidan tayyorlagan slaydlar to'plami. Elektrotexnikaning asosiy qonunlari OM QONUNI Ushbu ξ = U+U ich, tenglikka zanjirning bir qismi uchun Om qonunidan U=I · R; U ich =I · r ni qo'ysak, ξ = I R + I r = I (R+r) ni olamiz. Bundan: Shunday qilib, zanjirdagi tok kuchi, manba elektr yurituvchi kuchining zanjir tashqi va ichki qismlari qarshiliklari yig'indisiga nisbatiga teng. Bu butun zanjir uchun Om qonunidir. Om qonuniga ko'ra, zanjirning tashqi qismining qarshiligi qancha kichik bo'lsa, tok kuchi shuncha katta bo'ladi. Lekin bunda zanjirning tashqi qismidagi kuchlanish kamayadi, negaki ichki qismida I r kuchlanish ortadi: U= ξ -I · r JOUL-LENS QONUNI O'tkazgichdan tok o'tganda o'tkazgich qiziydi, bu jarayonda ajralib chiqqan issiqlik miqdori o'tkazgich qarshiligiga, tok kuchining kvadratiga va vaqtga proporsional ekan. Q=I2Rt Q -Joullarda ifodalanadi. Birlik vaqtda birlik hajmdan ajralib chiquvchi issiqlik miqdorini tokning solishtirma quvvati deb ataymiz. Tokning quvvati , (14.1) formulalari bilan ifodalanib: XBS da quvvatning birligi 1vatt1A*1V1Vt. KIRXGOF QOIDALARI KIRXGOFNING BIRINCHI QOIDASI Zanjirning tarmoqlanish nuqtasida, potensial o'zgarmayotgan holda, toklarning tugundan oldingi yig'indisi qiymati tugundan keyingi yig'indi qiymatiga teng KIRXGOFNING IKKINCHI QOIDASI Zanjirning tarmoqlangan har qanday berk konturdagi tok kuchlarining zanjirning tegishli qismidagi qarshiliklarga ko'paytmalari yig'indisi shu konturdagi EYuKlaring algebraik yig'indisiga teng J1R1+J2R2+J3R3+…+JnRn=En+En+En+….+En ENERGETIK YOQILG'I RESURSLARINING ZAXIRALARI VA TURLARI Mustaqil Respublikamiz sharoitida issiqlik energetikasi sanoat va qishloq xo'jalik ishlab chiqarishning yetakchi omili hisoblanadi.Yer yuzida aholi sonining ortib borishi qo'shimcha energetik, ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni vujudga kelishiga sabab bo'lmoqda. Hozirgi vaqtda energetika ta'limida ekologik toza energiya quyosh,shamol,daryo,dengiz va okean suvlari manbalaridan foydalanishni taqozo etmoqda. Elektr energiyani juda ko'p iste'mol qiladigan joylarda elektr stansiyalar boshqa joylardan keltiriladigan yoqilg'iga mo'ljallab quriladi. Issiqlik energetik elektr stansiyalarning IES juda ulkanlari boshqa viloyatlarni ham issiqlik bilan ta'minlaydi va ular gidroelektr stansiyalar GRES deb yuritiladi. Ko'pchilik IES lar elektr energiya bilan bir vaqtda issiqlik energiyasini ham ishlab chiqaradi bunday elektr stansiyalar issiqlik energetik markazlari IEM deb yuritiladi. Ular elektr energiya ishlab chiqarish jarayoida hosil bo'lgan issiq suvda issiqxonalarni binolarni isitishda foydalaniladi. Lekin issiq suv 20 km dan uzoq masofaga borgunicha sovib qoladi shu sababli IEM lar yirik korxonalar yaqinida va yirik shaharlardagina quriladi. Tog' daryolarda qurilgan GRES larda eng arzon elektr energiya ishlab chiqariladi. O'zbekitonda suv quvvati manbalarining mavjudligi va ayni vaqtda issiqlik stansiyasida ishlatishga yoqilg'i bo'lmaganidan dastlab asosan GRES ...