Fizika fanidan qo'lda yasalgan asboblar va ulardan dars jarayonida foydalanish

Fizika fanidan qo'lda yasalgan asboblar va ulardan dars jarayonida foydalanish Reja: 1. Ko'rgazmalilik va uning psixologik ta'siri. 2. Qo'lda yasalgan qurulmalardan namunalar. 1. Tekis tezlanuvchan harakatda jism bosib o'tgan hisoblash. Ma'lumki VII sinf o'quv qo'llanmasida «Tekis tezlanuvchan harakatlanayotgan jism tezlanishini aniqlash» bo'yicha laboratoriya ishi berilgan. Mazkur laboratoriya ishini bajarish uchun qo'llanilgan kerakli asbob va materiallardan tekis tezlanuvchan harakat jism bosib o'tgan yo'lini hisoblashda ham foydalansa bo'ladi. (10-rasm) 10-rasm Aytaylik t0vaqtida jism S0= Yo'lni t1 vaqtida esa S1= yo'lni bosib o'tsin t=t1-t0 vaqt oraligida jism bosib o'tgan yo'l a(t21-t20 ) S=S1-S2=--- bo'ladi 2 Qavs ichidagi ifodani qo'yidagicha ishlab chiqamiz. t21-t20=(t1+t2)*((t1-t2)=(t0+t1)*t=(2t0+t1-t0)(t=(2t0+t)*t. U holda S= At2 Ma'lumki at0=v0 bo'lsa S=v0t+-- formula yordamida tekis 2 tezlanuvchan harakatda jism bosib o'tgan yulni hisoblash mumkin. 2. Yopiq idishdagi suyuqlik miqdorini aniqlash. Ishni bajarish uchun kerakli asboblar: 100 Om. 2 ta reostat, LIP-90- demonstratsion galvonometr 1 ta, suyuqlik uchun idishlar 2 ta (jumrakli yopiq va ochiq), suvda cho'kmaydigan jism, tok manbasi, kalit, ulovchi simlar. 11-rasmda ko'rsatilgan qurilma yig'iladi. Yopiq idishdagi suyuqlik miqdorini aniqlash uchun galvonometr-reostat tizimi litrlarda darajalanadi. Yopiq idishdagi suyuqlik miqdori kamayishi bilan R2 reostat dastagi pastga siljiydi Zanjirning qarshiligi ortadi, tok kamayadi. Bunda litrlarda darajalangan galvonometr suyuqlik miqdori sarfini aniqlaydi. 3. Teng vaqt oraliqlarini hisoblovchi elektromexanik asbob qurilmasi. Ishni bajarish uchun kerakli asboblar: tok manbai-VS-4-12 tipli to'g'rilagich, jumrakli idish, 3,5 V-li bir necha lampochka elektr ko'ng'iroq va ulovchi simlar. Qurilmani ishlash jarayoni idishdagi suvni jumrak orqali oqishi natijasida lampochkalarni ketma-ket yonishiga asoslangan. Qurilmani o'quvchi o'zining texnik ijodiy qobilyatiga asosan boshqacha rejalashtirishi mumkin. Biz 12-rasmda keltirilgan variantini yig'ishni taklif etamiz. B H1 H2 H3 B 0 H4 1 H5 2 3 4 5 6 A KP KP Kp 12 rasm. Unda G-simon metall simning bir uchi qalkavichga mahkamlangan, suv kamayishi Bilan siljib kontaktlarga tegib o'tadi va bir xil vaqt oralig'ida lampochkalar ketma-ket yonadi. Nihoyat elektr qo'ng'irog'i ishlaydi. Bunday qurilmalardan maktab qo'ngirogini avtomatlashtirishda va boshqa shunga molik ishlarda foydalanilsa bo'ladi. 4. Chulg'anma lampaning volt-amper xarakteristikasini aniqlash. Ishni bajarish uchun kerakli asboblar: doimiy tok manbasi …….| (VS-24 to'g'rilagich) avtomobil lampochkasi (6V) laboratoriya ampermetr va voltmetr, 13 rasm. 30 yoki 50 Om. Li reostat, kalit, ulovchi simlar 13-rasmida ko'rsatilgan sxema yig'iladi. Reostat dastagi eng oxirgi holatga qo'yib zanjir ulanadi. Reostat dastagi asta-sekin surilib kuchlanish oshiriladi. Natijada zanjirdagi tok ham o'zgaradi. Kuchlanish va tokning qiymatlari jadvalga yoziladi va grafik chiziladi. (14-rasm) Grafik hosil bo'lgan chiziq chuglanma lampaning volt-amper xarakteristikasi bo'ladi. 0 U(B) 14 rasm. 5.Avtomat-signalizator qurilmasini yig'ish. Mazkur qurilma ishlab ...