Fotoeffekt hodisasi haqida umumiy ma'lumot

Fotoeffekt hodisasi Yorug'lik ta'sirida elekrton-larning moddalardan ajralib chiqish hodisasi tashqi fotoeffekt deyiladi. Bu hodisani 1887-yilda G. Gers kashf etgan va u 1890-yilda rus fizigi A. Stoletov tomonidan o'rganilgan. Agar tashqi fotoeffekt asosan o'tkazgichlarda ro'y berishi va ulardagi elektronlarning atom va molekulalarga bog'lanish energiyasi juda kichikligini e'tiborga olsak, elektronlar atomlar va moleku-lalarga ajralib chiqishiga ishonch hosil qilamiz. G. Gers Agar atom yoki molekuladan ajratib olingan elektron moddaning ichida erkin elektronlar sifatida qolsa, bunday hodisaga ichki fotoeffekt deyiladi. Ichki fotoeffekt asosan yarimo'tkazgichlarda kuzatilib, 1908-yilda rus fizigi A. Ioffe (1880 - 1960 yy.) tomonidan o'rganilgan. A. Ioffe (1880 - 1960 yy.) Stoletov tajribasi Vakuumli maydon katod vazifasini bajaruvchi tekshirilayotgan K plastinka va anod vazifasini bajaruvchi A elektrod joylashtirilgan. Kator va anod R qarshilik orqali tok manbaiga ulangan. Elektrodlar orasida kuchlanish voltmetr V, zanjirdagi tok esa galvanometr G yordamida o'lchanadi. Katod yoritilmagan dastlabki vaqtda zanjirda tok bo'lmaydi. Chunki katod va anoq o'rtasidagi bo'shliqda zaryad tashuvchi zarralar bo'lmaydi. Agar katod shisha ko'zgu orqali yoritilsa, galvanometr zanjirda tok paydo bo'lganini ko'rsatadi. Unga fototok deyiladi. A. Stoletov Bunga sabab, katod plastinkasiga tushgan yorug'likning undan elektronlarni urib chiqarishi va bu elektronlarning elektr maydon ta'sirida anod tomon batartib harakatining vujudga kelishidir. Potensiometr yordamida anod kuchlanishining quymati va ishorasini o'zgartirishi mumkin. Bu paytda galvanometr tok kuchining mos o'zgarishlarini ko'rsatadi. To'yinish fototokning kuchi katodga tushayotgan yorug'lik oqimiga proporsional: It=k+Фe 2. Fotoelektronlarning kinetik energiyasi tushayotgan yorug'likning chastotasiga to'g'ri proporsional va yorug'lik oqimiga bog'liq emas. 3. Tushayotgan yorug'lik intensivligi qanday bo'lishidan qat'iy nazar, fotoeffekt ma'lum chastotadan boshlab ro'y bera boshlaydi va bu chastota katodning qanday materialdan yasalganligiga bog'liq. Stoletov qonunlari: Fotoeffekt hodisasi ro'y berishi uchun fotonning energiyasi elektronning moddadan ajralib chiqishiga va unga kinetik energiya berishga yetarli bo'lmog'i kerak, ya'ni: Ushbu ifoda tashqi fotoeffekt uchun Eynshteyn tenglamasi deyiladi. U fotoeffekt hodisasi uchun energiyaning saqlanishi va aylanish qonunini ifodalaydi. E'tiboringiz uchun raxmat! Fotoeffekt hodisasi Reja: 1. Fotoeffekt qonuniyatlari. 2. Tashqi fotoeffekt. 3. A.G.Stoletov tajribalari va qonunlari. 4. Eynshteyn tenglamasi. 1. Fotoeffekt qonuniyatlari. Fotoeffekt - yorug'lik ta'sirida jismdan elektron ajralib chiqishidir. Bu hodisani birinchi bo'lib, 1887-yilda G.Gerts kuzatgan va uni miqdoran A.Stoletov tekshirgan. 1898-yilda Lenard va Tomson fotoeffekt natijasida katoddan ajralib chiquvchi zarra elektron ekanligini zarralarning magnit maydonida oqishiga asoslanib aniqladi. Fotoeffekt hodisasini o'rganish uchun havosi so'rib olingan shisha idish, uning ichidagi katod va anod plastinkalari olinadi. O'tkazilgan tajribalar natijasida rasmdagi volt - amper xarakteristikasi olingan. Fotoeffektning 4 ta asosiy qonuni bor: 1. Muayyan fotokatodga tushayot- gan yorug'likning spektral tarkibi o'zgar- mas bo'lsa, fototokning to'yinish ...