Fotoeffekt. Fotoeffekt qonunlari. Yorug'lik bosimi. Kompton effekti. Radiaktivlik hodisasi

Fotoeffekt. Fotoeffekt qonunlari. yorug'lik bosimi. Kompton effekti. Radiaktivlik hodisasi Reja: 1. yorug'lik fotoni va uning massasi va impulsi. 2. Fotoeffekt hodisasi. 3. tashqi fotoeffektning qonunlari. 4. Eynshteyn tenglamasi. 5. yorug'lik bosimi. 6. Kompton effekti. 7. Radiaktivlik hodisasini kashf etilishi. 8. Alfa,beta,gamma emirilish(siljish). 9. Radiaktiv emrilish qonuni. 10. Yarim emrilish davri bilan emrilish doimiysi orasidagi bog'lanish. 11. sun'iy radiaktivlik. yorug'likNING KVANT NAZARIYaSI. FOTONLAR hozirgi vaqtda ko'p optik hodisalarni fakat yorug'likni kvant nazariyasi asosida tushuntirish mumkin. Masalan, absolyut kora jismning nurlanishi, fotoeffekt, Kompton effekt va boshqalar. yorug'likni kvant nazariyasini yaratishda A. Eynshteynning « yorug'lik kvantlari» mavjud degan g'oyasi rol uynadi, shunga ko'ra yorug'likni elementar zarrachalar-fotonlar okimidan iborat deb karaldi. Eynshteynning gipotezasi kator tajribalarda tasdiklandi. yorug'lik zarralari-fotonlarning mavjudligi tajribalarda tasdiklangandan sung yorug'likni foton nazariyasi yoki kvant nazariyasi vujudga keldi. Bu nazariya optika tarixida bo'lgan korpuskulyar nazariyani eslatadi. Bu yorug'likning kvant nazariyasiga ko'ra bitta foton quyidagi energiyaga ega bo'ladi. u h W = bunda h-Plank doimiysi. u -yorug'lik chastotasi. Foton massasi uchun shunday formula mavjud: bu yerda s-yorug'lik tezligi. Bu formula harakatdagi foton massasi uchun urinli. Demak, foton tinchlikdagi massaga ega emas Foton yutilganda uning massasi va energiyasi moddaning zarralariga beriladi. Foton impulsi kuyidagiga teng: chPJ=F Foton zaryadi e=0, magnit momenti 0 =+m . Fotonning vakuumdagi tezligi s=3*1010 ssm. Demak, yorug'likni xam to'lqin, xam zarracha sifatida qarash mumkin. Optikada buni dualizm deb ataladi. LAZYeRLAR haqida Moddadan yorug'lik utganda u yutiladi va sochiladi. Bu hodisalar optikada juda yaxshi urganilgan. hozir bu jarayonlarga teskari bo'lgan hodisa, yani moddadan yorug'lik utganida uning kuchayishi xam ruy berishi aniklandi. Bunday asboblar lazerlar deb ataladi. Bunday jarayonni amalga oshishi mumkinligini birinchi marta 1915 yilda Eynshteyn aytgan. A. Eynshteyn ( o'z-uzidan) spontan nurlanish bilan birga induksiyalangan yoki majburiy nurlanishni bo'lishi mumkinligi haqida bashorat kilgan. Lazerda yorug'likning kuchayishi moddadan o'tayotgan yorug'lik tomonidan induksiyalangan nurlanish ta'sirida yuz beradi. Birinchi lazerlar santimetr to'lqinlarda 1954 yilda SSRda N. G. Basov va A. M. Proxorov va AKShda Ch.Tauns tomonidan yaratilgan. Optik lazerlar birinchi marta 1960 yilda kurilgan. hozirgi vaqtda lazerlar juda keng chastotalar sohasida (kuzga kurinadigan sohalardan millimetr to'lqinlargacha) ishlab chiqilgan. Lazerlarda aktiv muhit sifatida yuzlab moddalar (gazlar-geliy va neon aralashmasi, qattiq jismlar-yokut va x.k.) kullaniladi. Agarda lazerda ishchi modda sifatida yokut (rubin) ishlatilsa, u impuls rejimda ishlaydi va qisqa vaqtda katta quvvat beradi. Masalan, 10-8 sekundda 108 vatt energiya beradi. Bunday impulslarda energiya okimini zichligi 1 sm 2 da 109 vatt bo'ladi. Bunday lazerlar bilan o'ta qattiq metallarni , olmoslarni teshish mumkin. hozir lazerlar juda ...