Gigant sayyoralarning yo'ldoshlarining fizikaviy tasnifi va kometalar fizikasi. Yulduzlarning fizik tabiati va statsionar yulduzlar

Gigant sayyoralarning yo'ldoshlarining fizikaviy tasnifi va kometalar fizikasi Yulduzlarning fizik tabiati statsionar yulduzlar Reja: 1.Yulduzlar klasfikatstsiyasi. 2.Yulduz turlari va sinflari. 3.Yulduzlar kattaligi va uning spektri. 4.Yulduzlarning spektr chizig'i, atmosferasi va temperaturasi. 5.Boltsman formulasi. 6. Kometalarning orbitalari. 7.Kometalarda dum hosil bo'lishining fizikaviy jarayoni . 8.Yupiter sayyorasi. 9.Saturn va tabiati 3.Uran, Nepto'n va Pluton sayyoralari Yupiter( Mushtariy) sayyorasi o'z o'qi atrofida juda tez aylanadi. Shuning uchun ekvatorda qutbiy radiusllari mavjud. Rkut=71400 km REKVATOR=66400 KM M=318Mer urt= 1,3 gsm3 Tsiderik=11,9 yil; Tsinodik=9soat 50 minut L= 5,2 at.b. t=170C Sayyoralarning nurlanishi mavjud bo'lib, bu nurlanish 2,7 Quyosh, n=17 ta yo'ldoshi bor. Yupiterni yana bir katta obyektlaridan biri uning vizual dog'idir. qizil dog' -20q20 Shu uzunliklarda Ye- nurlanishlarga bog'liq tarzda o'zgarib turadi. Yupiterni zichligi 1,3gsm3 bo'lgani uchun uning o'qi atrofidan aylanish moduli nuqta aylanishidan keskin farq qiladi Shuning uchun uning ekvatorial va qutbiy aylanishlari tezliklarining farqi mavjud V=Vk-Vekv V o'zgarishi gazsimon Yupiter temperaturasini o'zgarishiga olib keladi. Bu o'zgarishni Stoks formulasi bilan topish mumkin. 1972-73 yilda AKSh ni Pioner kemasi Yupiterini o'rgandi 1977-78 yillarda AKShning Vodepayn kemasining uning eng katta yuldoshi io haqida ma'lumot tuplab unda vulkonlar otilayotganini isbotladi. Yupiterininng yong katta yuldoshi 4 ta bo'lib, 1.Io 2.Ganimed 3.Yevropa. 4.Kalisto. Saturn (Zuxal) R=61 103rv M=95m E=9,5 a.b =1,3gsm3 Tuz=10 h 50m Tk .at = 30 yilda Saturnni ko'rinarli obyektlaridan biri uning halqasi hisoblandi.U halqaning diametri 60 103 km ni tashkil qiladi. Aksh kemasi Vodjayshni xabar berishicha, halqalar uch qatlamdan iborat bo'lib, birinchi qatlami yuqori elektr zaryadni bilan to'lgan chang. Uning eng katta yuldoshlaridan biri Titan hisoblanadi. Keyingi yillarda olingan ma'lumotlarga ko'ra titanda suv bug'lari mavjud Uning hozirgacha 12 ta yuldoshi topilgan Uran M=14,5mer R=22800km =1,6gg'sm3 T=0eh 15m TQuyosh=84 yilda tq-220 C n=5ta yuldoshi bor Nepto'n =17,5mer R=25200km q1,6gsm3 L=30 a.b. T=10eh 20m TQuyosh=165yilda T=-240-250 C n=2ta yo'ldoshi bor Pluton =2900 me TQuyosh=240 yilda L=40 a.b. Kometalarning orbitalari giperbolik va elleptik bo'lib , ularning parallaksiga qarab , quyosh sistemasiga kiruvchi osmon jismi ekanligini 1577 yil Tixo Brache aniqladi. XVII asrga kelib esa, Galeley kometalar jadvalini tuzib chiqdi. Bu jadvalga ko'ra 1508, 1687 y va 1758 y hisoblangan kometalarning orbitasi bir xil ekanligi ko'rsatilgan. Kometalar asosan yadro va dum qismidan iborat bo'ladi Uning mkq(10-4-10-5) mer takriban teng bo'lib, diametri 30 kmni tashkil etadi. Dumining uzunligi 106km Kometalrning dumi Quyosh no'rining bosimi ostida hosil bo'ladi. Kometalrning dumi har xil chang va gaz zarrachalaridan iborat bo'lib, uning tarkibini asosan NH3,H2O,CO2 tashkil qiladi. Dumining hosil bo'lishi sharti o'ng tortish kuchidan bosim ...