Ideal gaz va izojarayonlar

Ideal gaz va izojarayonlar Ideal gaz deb: quyidagi shartlarga buysinadigan gazlarga aytiladi. Molekulalarning xususiy xajmi egallagan xajmiga nisbatan juda kichik, yani molekulalarni moddiy nuqta deb hisoblash mumkin bo'lsin. Molekulalar orasida o'zaro ta'sir kuchi yuk, chunki molekulalar bir-biridan ancha uzoq masofada bo'ladi. Molekulalar o'zaro tuknashgandagina qisqa muddatli itarishadigan elastik kuchlar paydo bo'ladi. Gaz molekulalari tartibsiz harakatlanayotgan absolyut qattiq sharchalardan iborat. Sharchalar fakat tuknashgandagina ta'sirlashadi va bu ta'sir absolyut elastik tuknashish qonuniga buysunadi. Etarlicha katta xajmni egallagan va unga katta bo'lmagan bosim ta'sir qilayotgan real gaz, amalda o'zini ideal gaz kabi tutadi. Geliy, vodorod gazlarining xossalari ideal gaz qonuniyatlariga buysunadi. Agar gazning massasi malum miqdorda bo'lsa va R,V,T parametrlardan birortasi o'zgarmas bo'lib, kolganlari uzgarsa, bunday jarayon izojarayon deyiladi. Izotermik jarayon: harorat o'zgarmas bo'lganda malum massali gazning bosimi bilan xajmining kupaytmasi uzgarmaydi yani Tqsonst, PVqconst (1) Bu qonun Boyl -Mariot qonuni deyiladi. Bosim bilan xajm orasidagi bog'lanishni izoterma deyiladi. (1-rasm). 2. Izobarik jarayon: bosim o'zgarmas bo'lganda xajmning nisbiy zgarishi haroratiga to'g'ri proportsional. Bu qonun Gey-Lyussak qonuni deb atalib, uning matematik ifodasi: VqV0(1q t) (2) Bu yerda q1273K-1- xajm kengayishining termik koef-ftsienti. Xajm bilan harorat orasidagi bog'lanish izobara deyiladi (2-rasm) Xajm bilan absolyut harorat orasidagi quyidagicha bog'lanishga ega: VqV0 t yoki q (3) 1-rasm 2-rasm Bu qonundan absolyut haroratning fizik manosi kelib chiqadi: bosim o'zgarmas bo'lganda xajm nolga aylanadigan yoki xajm o'zgarmas bo'lganda bosim nolga aylanadigan harorat absolyut harorat deyiladi. Bu harorat-2730S ga teng bo'lib, u tabiatdagi eng past haroratdir (2-rasm). Bundan Kel vin va Tsel siy shkalalari orasidagi bog'lanish quyidagicha bo'ladi: Tqtq273 (4) Izoxorik jarayon: xajm o'zgarmas bo'lganda malum massali gazning bosimini nisbiy o'zgarishi haroratga to'g'ri proportsional: RqR0(1q t) (5) yoki RqR0T, R1R2qT1T2 (6) Xajm bilan harorat orasidagi bog'lanish izoxora deb ataladi.(3-rasm) 3-Rasm Ideal gaz holatini tenglamasi Molekulyar kinetik nazariya tenglamasidan gaz holatini tavsiflovchi parametrlarni o'zaro boglovchi holat tenglmasasini keltirib chiqarish mumkin. Bu parametrlarni boglovchi tenglamani holat tenglamasi deb ataladi. Pqf (V1T) (7) Bu uchta parametrlar o'zaro bog'liq, va ularning xar biri kolgan ikkitasining funksiyasidir. Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasidan quyidagini yozish mumkin. RqpKT (8) Bu tenglamadan gaz kontsentratsiyasi pqNV teng. Agar gaz 1 mol miqdorda, xajmi V1 va NqNAbo'lsa, u holda (8) tenglama ko'rinishda yoziladi. Agar NA.KqR- universal gaz doimiysi ekanligini hisobga olsak, tenglama RV1qRT (9) ko'rinishda yoziladi. Bu tenglama 1 mol ideal gaz uchun holat tenglamasi bo'lib, Menedeleev Klapeyron tenglamasi deyiladi. Rq8,31 jk.mol . Agar gaz 1 mol bulmasdan, ixtiyoriy m massaga ega bo'lsa, gazning miqdori ifodadan topiladi. Bunda - molyar massa ...