Interferometrlar va ularning qo'llanishi

Interferometrlar va ularning qo'llanilishi RYeJA: Interferometrlar va ularning vazifasi. Jamen interferometri. Maykelson interferometri. Interferometrlarning qo'llanilishi. yorug'lik iterferensiyasi ko'p sondagi amaliy kullanishlarga ega . yorug'lik to'lqinining kuchayishi yoki susayishi ikkinchi bir muhitga utganda uning sindirish muhitining sindirish ko'rsatkichi va kalinligiga bog'liq bo'ladi. Yo'pka pardalardagi kaytishdagi intenferentsyadan optikaviy sistemalarni ravshanlashtirish amalga oshiriladi. yorug'lik linzaning xar bir sindiruvchi sirtidan taxminan 4% qaytadi. Murakkab obyektivlarda bunday kaytish ko'p bo'ladi. Kaytgan nurlar sistema ishini yomonlashtiradi.Kaytgan nurni ta'sirini yo'qotish uchun linzaning ustki sirtiga sindirishi ko'rsatkichi boshqacharok bo'lgan tinik modda surtiladi.Bu qatlam kalinligi shunday tanlab olinadiki undan kaytgan va linzaning ichki sirtidan kaytgan nurlar bir birini susaytiradi . Interfrensiyadan fan va texnikani ko'p tarmoqlarida foydalaniladi .Masalan: gazsimon moddalarning sindirish ko'rsatkichini aniklashda,uzunlik va burchaklarni nixoyatda aniq o'lchashda, sirtlarga ishlov berishning sifatini tekshirishda. Bunday ishlarni bajaruvchi interferension o'lchov asboblari interferiometrlar deyiladi. Interferiometrlar bir necha xil bo'lib biz Jamen va Maykelson interferiometrini ko'rib utamiz. 1.Jamen interferiometri (26-rasm) S dan chikayotgan nur A plastinkada 1 va 2 nurga ajraladi. V dan kaytib L linza orqali kuzga tushadi. Interferension manzara hosil bo'ladi. Agar S1 ga n1, S2 ga n 2 sindirish ko'rsatkichli gaz tuldirilsa interferension manzarada o'zgarish sodir bo'ladi. 1 va 2 nurlar yullar farqi bilan etib keladi. Agar n1 malum n 2 nomalum bulsa max uchun dan va dan n 2 ni hisoblash mumkin. n 2 - n1 ayirma polo-saning siljishiga teng bo'ladi. Maykelson interferiometri (27-rasm) A-plastinkaning bir tomoni yarim tinik holda yo'pka kumush qatlami bilan koplangan. S manbadan chikkan nur A ga boradi. 2 nur A dan utib, V dan utadi K2 dankaytib M ga tushadi. 1' va 2' lar kogorent nurlar bo'lganligi uchun M da interferension manzara hosil qiladi. l1 va l2 , hamda k1 va k2 gacha bo'lgan masofalar teng bulsa M nuqtada max bo'ladi. n1 havoning absolyut sindirish ko'rsatkichi bulsa 1' va 2' nurlar yullar farqiga ega bo'ladi. Agar ko'zgulardan biri masofaga siljisa interferension minimum hosil bo'ladi. Shuning uchun Maykelson interferiometridan juda aniq uzunlikni o'lchashlarda ishlatiladi. Akademik Linnik Maykelson interferometri ish prinsipidan foydalanib metallarning ishlanuvchi sirtining tekisligini aniqlash uchun juda sezgir mikrointerferometrini yasadi. FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR. G.S. Landsberg. UMUMIY FIZIKA KURSI. «Ukituchi».1981 Y. I.V. Savelev. UMUMIY FIZIKA KURSI. II t. OPTIKA, ATOM FIZIKASI, ATOM YaDROSI VA ELYeMYeNTAR ZARRAChALAR FIZIKASI. «Ukituchi» T. 1976 y. F.A. Korolyov. FIZIKA KURSI. OPTIKA, ATOM VA YaDRO FIZIKASI. «o'qituvchi»,T. 1978 y. ...