Ishlatib bo'lingan vanadiyli katalizatorlardan vanadiyni ajratib olish va qayta ishlatish texnologiyalarini yaratish

Ishlatib bo'lingan vanadiyli katalizatorlardan vanadiyni ajratib olish va qayta ishlatish texnologiyalarini yaratish Sulfat kislotasi ishlab chiqarishda qattiq chiqindili vanadiyli katalizatori hosil bo'ladi.me'yori bo'yicha har tonna 0,1-0,25kg.gacha katalizator sarf bo'ladi. Respublikada H2SO4 ich korxonalar: OKMK AJ., NKMK AJ., Maksam - Chirchiq AJ., Ammofos - Maksam Qilingan hisob kitoblarga ko'ra 2030-yilgacha bo'lgan rivojlanish dasturiga binoan Respublikada 3mln tonnadan ortiq sulfat kislotasi ishlab chiqarish rejalashtirilgan. Shunda xar yili o'rtacha 400tonnaga yaqin chiqindi katalizatorlar hosil bo'ladi. Ishlatib bo'lingach chiqindi paydo bo'ladi. Hozirda Respublika bo'yicha 100 tonnadan ortiq yig'ilib qolgan. 1-sinf havflilik darajasi. Ishning maqsadi: Ishlatilgan vanadiyli katalizatorlardan vanadiy ajratib olish va qayta ishlash. Sulfat kislotasi ishlab chiqarishda hosil bo'lgan va bo'layotgan vanadiyli katalizatorlarni qayta ishlash. Vanadiy elementini vanadiy besh oksidi ko'rinishida ajratib olishning texnologik ko'rsatmalarini aniqlash. Jarayonning kompleks texnologiyasini tadqiq qilish, yani qattiq va suyuq chiqindilarni ishlatish. Ishning dolzarbligi: O'zbekistonda vanadiy metalining tabiiy zahiralari mavjud emasligi sababli vanadiyli mahsulotlar: ferrovanadiy, vanadiyli katalizatorlarni ishlab chiqarish yo'lga qo'yilmagan. Lekin tarkibida vanadiy besh oksidi tutgan sanoat chiqindilari mavjud. Bu chiqindilar, asosan, sulfat kislotasi ishlab chiqarishda hosil bo'lib ikkilamchi xomashyo sifatida qaraladi. Ishlatilgan vanadiyli katalizator 1 - klass xavflilik darajasidagi sanoat chiqindisi. Hozirda Respublika kimyo korxonalarida hosil bo'lgan ishlatilgan vanadiyli katalizatorlar (IVK) korxonalarning o'zida vaqtinchalik saqlanmoqda. Tadqiqot uslubi. Gidrometallurgik usul. Vanadiyni sulfat kislotasi yordamida eritmaga o'tkazish va eritmadan metavanadat sulfat shaklida ajratib olib termik ishlov berib, V2O5 hosil qilish. Jarayonning kimeviy sxemasi: V2O4+ 2H2SO4 =2VOSO4 +2H2O 2VOSO4 +6NH4OH+ H2O2=2NH4 VO3 +2(NH4)2SO4 +4H2O 2NH2VO3→ V2O5 +2NH2 +H2O IVK larning tarkibi spektral usulda aniqlandi, %: Ishlatilgan katalizatorning tarkibi spektral usul bilan TKTI ning Silekatlar texnologiyasi laboratoriyasida o'rganildi. Vanadiyni eritmaga o'tishini H2SO4 kontsentratsiyasiga, haroratga, vaqtga bog'liqligi o'rganildi. Erishilgan natija: Kislota kontsentratsiyasi - 2 m Vaqt - 2 soat Temperatura - 70 - 90 ᵒS. Eritmaga o'tish darajasi - 90 % Vanadiyni ajratib olingan qoldiq asosida vanadiyli katalizator tayyorlandi va uning faolligi laboratoriya qurilmasida yaratildi (rasm). Natijalar: SO2 ning oksidlanish darajasi - 82 - 86 %, t = 485ᵒS, w = 400 ch-1. Mustahkamligi 0,5 - 0,6 MPa. Mustahkamligini MgO bilan modifikatsiyalab 1,2 - 1,4 MPa ko'tarildi. SO2 oksidlanish darajasi 73 - 81 % ni tashkil etdi. Xulosa 1.Sanoatda (OKMK AJ) ishlatgan vanadiyli chiqindi katalizatorlarning tarkibi o'rganilib, undagi qoldiq lar miqdorlari aniqlandi. % 2.Ishlatilgan vanadiyli katalizatorlardan vanadiyni gidrometallurgiya usuli bilan ajratib olish texnologik parametrlari o'rnatildi. -2M; t-70-90; pH=5-5,5. 3.Qattiq chiqindini 200 da quritib tarkibi o'rganildi, %: Si -47,6; V-0,642; Al-0,866, Qattiq chiqindi tarkibi jihatdan tabiiy diatomit mineraliga yaqin bqlib afzalligi ning kam ...