Issiqlik (xaotik, tartibsizlik) harakat. Temperatura. Bosim. Ichki energiya

issiqlik ( xaotik, tartibsizlik ) harakat. Temperatura. Bosim. Ichki energiya Reja: 1. Issiqlik (xaotik) harakati. 2. Temperatura. Gaz molekulalarining o'rtacha kvadratik tezligi. 3. Bosim. Tula energiya. 1)Gazlarda issiqlik (tartibsiz) harakat - bu bir tuknashishdan ikkinchi tuknashishgacha zarralarning har xil yo'nalishdagi ilgarilanma harakatlaridan iborat. 2) Suyuqlikda har bir zarra o'zining atrofidagi zarralar bilan to'qnashish holatida, o'zaro ta'sir doirasi bo'lib, u aylanma va tebranma harakatda bo'ladi, shu bilan birga u bir vaqtincha muvozanatli o'rindan (holatdan) boshqa muvozanatli o'ringa (holatga) sakrab o'tadi - bu uning ilgarilanma harakatidir. 3)Qattiq jismda har bir zarra o'zining muvozanatli holatida, asosan tartibsiz yo'nalishda tebranma harakatda bo'ladi. Gaz, Suyuqlik va qattiq jismlardagi bu harakatlarni klassik mexanika qonunlari asosida tavsiflash mumkin. 4)Absolyut qattiq jism (modeli) tushunchasi karalganda, uni tashkil etgan zarralarning orasidagi masofalar o'zgarmas deb hisoblanadi. Bunday qattiq jismning mexanik holatini tavsiflash uchun massa markazi, jismga qo'yilgan kuch momenti F R ,harakat miqdori (impuls) momenti R mv kattaliklar, miqdorlar tushunchalari kiritiladi; qattiq jismning inertsiya momenti tushunchasi kiritiladi. 6. Termodinamikada temperatura va bosim, ichki energiya-kattaliklar (parametrlar). a) Parallelipiped shaklidagi idishda gaz bo'lsin. Uning barcha zarralari bir xil tezlikka ega bo'lsin. OX o'qiga tik idish devoriga zarra (molekula)lar tomonidan ko'rsatayotgan kuch Fx 1 sekundiga urilishlar soni ning har bir uri- lishdagi harakat miqrdorining o'zgarishi 2mvx ga ko'paytmasidan iborat, yani: (8) ifoda bilan aniqlanadi. Bir xil yuzaga barcha zarralar tomonidan ta'sir etayotgan kuch bosim esa (9) bilan aniqlanadi; V -idish xajmi. O'rtacha tezlik aniqlanadi; (10) O'o'rtacha kvadratik tezlikni etiborga olib (9) ni yozamiz: (11) Muvozanatli holatdagi gaz uchun barcha yo'nalishlar teng kuchli bo'lgani uchun ifodalar o'rinli (tajriba ham buni tasdiqlaydi: Paskal qonuni). bulardan (12) bunda (13) b) Berilgan idishdagi muvozanat holatli gaz uchun kontsentratsiya va bosim R o'zgarmas. Shu sababli m2 ham muvozanatli holatda o'zgarmas kattalikdir; holat o'zgarsa, o'zgarmasada, lekin bosim R o'zgaradi (masalan, issiqlik yutilishi yoki chiqishi sababli); shu holatga bog'liq parametr T kiritiladi: (14) bunda k - proportsionallik koeffitsiyenti (Boltsman doimiysi ). Gaz zarralarining xaotik (issiqlik, tartibsiz) harakatidagi kinetik energiyalarini o'rtachasi (-zarraning o'rtacha kinetik energiyasi) bilan aniqlovchi holat parametri T ni gazning (umuman jismning) temperaturasi deyiladi. v) Zarralarning kinetik energiyalari yig'indisi o'rtachasi va potentsialining o'rtachasini, yani to'liq energiya o'rtachasini gazning, umuman sistemaning ichki energiyasi deyiladi: , (15) Shunday qilib, Nyuton mexanikasi asosida klassik fizikanng bir qancha asosiy tushunchalari bilan tanishdik. A D A B I Yo T L A R. 1. Dj. Orir Populyarnaya fizika, Mir, M., 1964. 2. G.Lindner Kartina sovremennoy fiziki, Mir,M., 1977. 3. E.Rodjers Fizika dlya lyuboznatelnix tt ...