Kimyoviy bog'lanish va uning turlari

Ximiyaviy bog'lanish va uning turlari Reja: 1. Ximiyaviy bog'lanish turlari. 2. bog'lanish energiyasi. 3. bog'lanish uzunligi. 4. Valent burchak va bog'lanish tartibi. 5. Dipol momenti. 6. Molekulalararo ta'sir turlari. 7. Gibridlanish. 8. Molekulyar orbitallar usuli. Xar qanday ximiyaviy modda-atomlar va ularning birikishidan hosil bo'lgan kristallar, molekulalar va ionlardan tashkil topgan materiyadir. Bularda atomlar bir-birlari bilan malum turdagi bog'lanishlar (kuchlar) vositasida birikadilar. Bu bog'lanishlar yuzaga kelish mexanizmi, tabiati ularda ishtirok etuvchi zarrachalarning turlariga ko'ra bir necha xil bo'ladi. Ximiyaviy bog'lanishlarga va ularning hosil bo'lishiga atomlarning elektron tuzilishi nuqtai-nazaridan qarash lozim. Chunki ximiyaviy bog'lanishlarning hosil bo'lishida ishtirok etuvchi aosiy vosita - elektronlar va elektron bulutlaridir. Umuman xar qanday ximiyaviy bog'lanish o'zaro birikuvchi atomlar tashqi (va tashqidan oldingi) elektron kavatdagi 1 yoki bir necha elektron bulutlarining yadrolar o'rtasida qayta taksimlanishi (bir-birini o'zaro koplanishi) natijasida hosil bo'luvchi ko'p yadroli va ko'p elektronli sistemadir. Ximiyaviy bog'lanishlarning asosiy xarakteristikalari katoriga ximiyaviy bog'lanish energiyasi, bog'lanish uzunligi, boglar orasidagi burchak (valent burchagi) va bog'lanish tartibi kiradi. bog'lanish energiyasi. Ximiyaviy bogni uzish uchun zarur bo'lgan eng kam energiya miqdoriga bog'lanish energiyasi deyiladi. Ye bilan belgilanib, kjmol, kkalmol da ulchanadi. H2 - molekulasidagi N - N bog'lanish energiyasi Ye(N-N) = 436 kjmol. Ikki atomli molekulalarda bog'lanish energiyasi shu moddani atomlarga parchalanish (dissotsiyalanish) energiyasiga teng. Agar molekulada 2 va undan ortik ximiyaviy bog'lanishlar mavjud bulsa, xar bir bog'lanish energiyasi qiymati umuman molekulaning parchalanish energiyasini bog'lanishlar soniga bo'lib hisoblanadi. SN4 molekulasining parchalanish energiyasi 1649 kj teng. Bu molekulada 4 ta S - N bogi bor. Xar bir bogning energiyasi Ye(S-N) = D4 = 16494 = 412,25 kj bo'ladi. bog'lanish energiyasi kanchalik katta bulsa, bog shunchalik barqaror bo'ladi. bog'lanish energiyasining qiymati o'zaro birikuvchi atomlarning tabiatiga, bog'lanish turiga, tartibiga bog'liq bo'ladi. Masalan:N2O molekulasida Yen-o = 460,5 kjmol; H2S molekulasida Yen-s = 229,4 kjmol bulsa, H2Se - molekulasida YeH-Se= 174,8 kjmol; H2Te da YeH-Te = 140,5 kjmol. Bogning uzunligi. Ximiyaviy bogning uzunligi r - xarfi bilan belgilanib 0A, nm da ulchanadi. Bogning uzunligi deb, ximiyaviy bog'lanish hosil bo'lishida ishtirok etgan atomlar yadrolari o'rtasidagi masofaga aytiladi. Vodorod molekulasidagi N-N bogning uzunligi rn-n = 0,74 nm. Ximiyaviy bog'lanishlar soni ortishi bilan bir xil element atomlari hosil kilgan bogning uzunligi kuyidagicha uzgaradi: H3C - CH3 da rs-s = 0,154 nm. H2C = CH2 da rs-s = 0,135 nm, HC = SH da rs-s = 0,121 nm ga teng. Valent burchagi. Ximiyaviy bog'lanishlar orasidagi burchak valent burchagi deyiladi. Agar H2O molekulasini olib karaclsa N - O bogi bir-biriga nisbatan ...