Kompensatsiya usuli bilan galvanik elementning elektr yurituvchi kuchini o'lchash

Kompensatsiya usuli bilan galvanik elementning elektr yurituvchi kuchini o'lchash Kerakli asboblar: Ikkita galvonik element; birining E.Yu.K.-si malum, normal tok manbai, reoxord, nol galvonometr, reostat, kommutator,oddiy kalit. Ikkita galvonik elementlar berilgan bo'lib, bularning E.Yu.K. lari bir birlariga yaqin bo'lsin. Bulardan birining E.Yu.K.-si malum va ikkinchisiniki nomalum bo'lsa, nomalum E.Yu.K ni konmpensatsiya usuli yordamida aniqlaymiz. qarshilikga ega bo'lgan (R1qR2) reoxord va malum E.Yu.K ga ega bo'lgan galvonik element potentsiometrik ulashni (kuchlanish bo'lishni) tashkil etadi. Ex va galvonometr reoxordning AD qismiga ulangan. Shunday qilib Ex dagi va potentsimetrik Yex-E.Yu.K nomalum galvonik element, AV - reoxord, D- reoxord surgichi, G- nol galvonometr. r,rx - ichki qarshiliklar ulashdagi UAD- lar tenglashganda (YexqUAD),ular bir - birlarini (toklar teng va yo'nalishlari qarama - qarshi) kompensatsiyalaydilar. Natijada galvonometr nolni ko'rsatadi. Demak, shakldagi reoxord surgichini (D) shunday o'zgartiramizki galvonometr nolni ko'rsatsin. 1- shakldagi zanjirning tugunlari va yopiq konturlar uchun Kirxgof qoidalarini qo'llab, quyidagilarni olamiz. (1) Yuqorida aytilgandek D surgichni JGq0 bo'lguncha suramiz. U holda (1) tenglamalardan quyidagilar kelib chiqadi. J2R2=Ex va J(rqR1=R2)=E (3) (3) dagi x va larning nisbatini olamiz: Bundan quyidagi ifoda kelib chiqadi: (4) Endi x galvonik elementni E.Yu.K si malum bo'lgan normal element (n) bilan almashtirib yana Kirxgof qoidalarini ishlatamiz (5) ga ega bo'lamiz: R1=R2=R11=R12 ni nazarga olamiz va (4) tnglamani (5) ga bo'lamiz. (6) Reoxord uzun, ko'ndalang kesimi bir xil va bir jinsli simdan iborat bo'lgani uchun va (7) (7) formulaga asosan (6)-formula quyidagicha ifodalanadi: (8) Jrq0 bo'lganda ikkala hol uchun ham VA dagi tok bir xil bo'ladi. (8) formula yordamida 1- shakldagicha sxema tuzib, N va x - larni navbatma -navbat ulab, ular uchun D surgich (AD) holatlarini (l2 nomalum element ulagandagi reoxord surgichi vaziyati va l12 normal element ulangandagi reoxord surgichi vaziyati) aniqlab, nomalum E.Yu.K ni hisoblash (aniqlash) mumkin bo'ladi. Bu aytilganlarga binoan 1-shaklni quyidagicha tuzish mumkin. Shuni aytish kerakki, hamma galvanik elementlarning qutblari (klemma - ishoralari) bir tomonga ulansin. Undan tashqari N va x bo'lishi kerak. R-reostat, zanjirdagi tokni tiklash uchun ishlatiladi. K1 - kommutator, K1- sxema Yex ulanadi. R1 -2 sxemaga normal element ulanadi, R3 - galvonometrdagi tokni cheklash uchun. Agarda K3 kalit ulansa galvonometrni sezgirligini oshirish uchun qo'yilgan yordamchi rezistor K2 bosilgandan keyin yana D ni surib Jr q0 ga keltirish kerak. Odatda etalon manba qilib normal Veston elementi ishlatiladi. T=20o C da Veston elementining E.Yu.K: En=1,0183 V ga teng. Kompensatsiya usulida N va x elementlardan hech qanday tok o'tmaydi. (Jr=0). Shuning uchun ham galvonometr tokni ko'rsatishi (o'lchashi) kerak emas, ...