Optik sistemalarning kamchiliklari

Optik sistemalarning kamchiliklari Reja: Sferik abberatsiya Kundalang sferik abberatsiya. Buylama sferik abberatsiya. Xromatik abberatsiya. Astigmatizm va distorsiya va boshqalar. Linzalarning kamchiliklarini yo'qotish usullari. Linzalarda bir necha kamchiliklar mavjuddir. Shuning uchun linzalarni biriktirib ishla-tishga to'g'ri keladi . Bir-biriga jips birlashgan linzalar optik sistemani tashkil qiladi. yuqorida yo'pka linzani ko'rib utganda bosh optik ukka juda yaqin yunalgan nurlarni kurgan edik . Amaliyotda bosh optik ukdan ancha yuqorida yotgan nurlar bilan ish ko'rishga to'g'ri keladi. Bunday vaqtlarda tasvirlar uncha aniq bulmaydi. Linza orqali utgan nurlar bosh optik ukni bitta nuqtada kesib utmaydi , har xil nuqtada kesib utadi. Bu kamchilik sferik aberratsiya deb aytiladi Sferik aberratsiya, kundalang , buylama sferik aberratsiyaga bulinadi . 1. Kundalang sferik abberatsiya . Biror A nuqtadan nur chikayotgan bulsin , bosh optik ukka yaqinrok bo'lgan nurlar ozrok va bosh optik ukdan uzoqrok bo'lgan nurlar kuprok sinib A nuqtaning bir necha tasviri hosil bo'ladi(54 -rasm). Agar bosh optik ukka tik ekran kuyilsa ekranda noanik yoyilgan tasvir hosil bo'ladi. Bu kamchilik kundalang sferik aberratsiya deyiladi. 2. Buylama sferik abberatsiya. Aytaylik, linzaga parallel bo'lgan dastasi tushayotgan bulsin. Uxolda paraksial nurlar linzaning f1 uzoq fokusida, chetki nurlar esa yaqinrok f12 fokusida tuplanadi, f1 va f12 orasida kolgan xamma nurlarning fokuslari yotadi. Bu xildagi abberatsiya buylama sferik abberratsiya deyiladi.(55-rasm). 3. Xromatik abberatsiya. Optik sistemalarni ok nur bilan yoritilganda xromatik aberratsiya kelib chikadi. Bu abberratsiya sindirish ko'rsatkichi har xil to'lqin uzunlikdagi nurlar uchun har xil bo'lishidan kelib chikadi . qisqa to'lqin uzunligidagi binafsha nurlar A1 nuqtada tuplanadi, uzunligi - li nurlar A11 nuqtada tuplanadi, bu nuqtalar orasida kolgan nurlar fokuslanadi. Yetti xil nur uchun linza fokusi bitta nuqtada bulmaydi . Natijada ta'sir buyalgan bo'lib kurinadi (56-rasm) Sferik abberratsiya kamaytirish uchun linzalar sistemasidan foydalaniladi. Xromatik aberratsiyani yo'qotish uchun linza sirtiga yo'pka tinik qatlam surtiladi. Linzalarning kamchiligidan yana biri astigmatizmdir. Bu kuyidagicha : Agar buyum bosh optik ukka nisbatan ancha uzoqda bulsa ta'sir xira bo'ladi. Lekin ekranni u yok bu yokka surib ikki joyda ikki xil ta'sirni ko'rish mumkin (57-rasm). Bundan tashqari distortsiya xam mavjud bo'lib bu ta'sirni linzadan utganda keyin xamma nuqtalari bir xilda katta bulmasligidan kelib chikadi . Astigmatizm va distorsiya ishlatish sohasiga karab imkoniyati boricha kamaytiriladi. FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR. G.S. Landsberg. UMUMIY FIZIKA KURSI. «Ukituchi».1981 Y. I.V. Savelev. UMUMIY FIZIKA KURSI. II t. OPTIKA, ATOM FIZIKASI, ATOM YaDROSI VA ELYeMYeNTAR ZARRAChALAR FIZIKASI. «Ukituchi» T. 1976 y. F.A. Korolyov. FIZIKA KURSI. OPTIKA, ATOM VA YaDRO FIZIKASI. «o'qituvchi»,T. 1978 y. ...