Organik birikmalarniig kimyoviy tuzilish nazariyasi. Kimyoviy bog'larning elektron tabiati

Organik birikmalarniig ximiyaviy tuzilish nazariyasi. Ximiyaviy boglarning elektron tabiati Reja: Organik moddalarning ximiyaviy tuzilish nazariyasining vujudga kelishi. Organik moddalarning ximiyaviy tuzilish nazariyasining asosiy qoidalari L. M. Butlerovning organik moddalar tuzilish nazariyasining ahamiyati. Organik birikmalarda ximiyaviy boglarning elektron tabiati. Organik moddalarning ximiyaviy tuzilish nazariyasining vujudga kelishi XIX asrning boshlarida sanoat hamda savdoning rivojlani-shi fanning ko'p sox,alariga, shu jumladan, organik ximiyaga xam juda yuqori talablarni kuya boshladi. Masalan, to'qimachilik sanoatini buyoklar bilan ta'minlash kerak edi. Ozik-ovqat sanoatini rivojlantirish uchun qishloq xo'jalik max,sulotlari-ni qayta ishlash usullarini takomillashtirish zarur buldi. Organik moddalar sintez qilishning yangi usullarini ishlab chiqish rivojlana boshladi. Lekin bularning kammasiga amaliy masalalarni nazariy jix,atdan asoslashning etarli emasligi kalal berardi. Masalan, olimlar etan S2N6, propan S3N8 va shunga o'xshash boshqa birikmalarda uglerodning valentligini tushuntirib berolmasdilar. Nima uchun nisbiy molekula massasi bir xil bo'lgan turli moddalar mavjudligi tushunarli emas edi. Masalan, glyukozaning molekula formulasi S6N12O6 va asalning tarkibiy kismi bo'lgan fruktozaning molekula formulasi bir xil. Etil spirt va dimetil efir xam bir xil molekula formula S2N6O ga ega. Ximik olimlar nima uchun ikki element - vodorod va uglerod shunchalik ko'p turli birikmalar x,osil qilishini va nima uchun organik moddalar shunchalik kupligini xam tushuntirib berolmadilar. Bu savollarning xammasiga A. M. Butlerov yaratgan organik birikmalarning ximiyaviy tuzilish nazariyasi ilmiy asoslangan holda javob berdi. Organik moddalarning ximiyaviy tuzilish nazariyasining asosiy qoidalari Organik birikmalarning tuzilish nazariyasining yaratilishi XIX asr kimyogarlari E. Frankland, Sh. F. Jerar, F. A. Kekule, A.S. Kuper va boshk,alarning nomi bilan borliq. Bu nazariyaning rivojlanishida (1861) xal kiluv-chi rol ulug rus olimi Aleksandr Mixaylovich Butlerovga terishli, u moddalarning ximiyaviy tuzilishi tushunchasini mukammal ishlab chikdi (molekuladagi atomlarning borlanishi tartibida deb tushunardi), moddaning ximiyaviy tuzilishi uning xossalarini belgilashini takidladi. Uning nazariyasi yangi moddalarni oldindan aytib berishda katta axa-miyaga ega ekanligini isbotlab berdi. A. M. Butlerov (1828-1886) organik moddalar tuzilish nazariyasining asosiy royalarini kuyidaga qoidalarda ta-riflab berdi: 1. Organik moddalar moloku lasitg hosil kilgats xamma atomlar o'z valentliklariga muvofik ravishda malum izchil-likda birikkan. Molekulada atomlarning birikish tartibini va ularning borlanish xarakterini A. M. Butlerov ximpyaviy tuzilish deb atadi. Bu tushunchalarra muvofik elementlarnyang valentliliri shartli ravishda chiziqcha bilan tasvirlanadi. Molekulalarninr tuzilishini sxematik ifodalash tuzilish formulalar yoki struktura formulalar deb ataladi. Urlerodnin? turt valentliliri va uninr atomlarini zanjir va sikl (yopiq zanjir) hosil qilish xususiyatlarira asoslelib orranik moddalarninr struktura formulalari tuziladi. 2. Moddalarning xossalari molekulalar tarkibira qanday atomlar va kancha atom kirishirarina emas, balki molekulada bu atomlarning k,anday tartibda birikkanligiga xam bog'liq bo'ladi. Orranik moddalarninr tuzilish nazariyasininr bu qoidasi, ...