Organik kimyo fanining nazariy asoslari

Organik kime fanining nazariy asoslari Reja: Organik kime fani. Organik kime fanidagi dastlabki nazariyalar. Radikallar nazariyasi. Tiplar nazariyasi. A.M.Butlerovning kimeviy tuzilish nazariyasi. Organik birikmalarda uglerod atomining elektron tuzilishi. Orbitallarning gibridlanishi. sp3 - gibridlanish (uglerod atomining birinchi valent holati). sp2 - gibridlanish ( uglerod atomining ikkinchi valent holati) sp - gibridlanish ( uglerod atomining uchinchi valent holati) Organik kime fani Organik kime - organik moddalarni tashkil qiluvchi uglerod birikmalarining kimesini o'rganuvchi fan. Organik moddalar kishilarga kadimdan malum, ular organik bueklarni (alizarin, indigo), uzum sharbatini bijgitib sirka hosil qilishni, o'simliklardan shakar hamda moy olishni, eglarni ishkorlar bilan kaynatib sovun hosil qilishini bilganlar va bu moddalardan foydalanganlar. Ammo uzoq vaqtgacha organik moddalar aralashma xolida ishlatilib kelingan. IX asrga kelib arab alximiklari sirkadan sirka kislotani, musallas ichimligidan etil spirtini sof holda ajratib olishga muyassar buladilar. XYI asrda etil spirtni sulfat kislota bilan ishlash natijasida etil efir olindi. Organik moddalarni sof holda olish va ularni o'rganish XYII asrning oxiri XIX asrning boshlariga kelib kuchaydi. Atokli shved ximigi I.Bertselius o'simliklar va hayvonlar organizmida hayot mavjud ekan, ularda moddalarning sintezi jonsiz tabiatdagiga karaganda boshqa bo'lib qandaydir hayotiy kuchning ta'sirida sodir bo'ladi deydi. 1924 yilda Bertseliusning shogirdi Veler laboratoriya sharoitida (sintez) ditsiandan o'simlik organizmida uchraydigan oksalat kislotani oladi: SN SOON | + 4H2O | + 2NH3 SN COOH ditsian oksalat kislota ayniqsa, Velerning 1828 yili oddiy organik tuz-ammoniy tsianatdan hayvon organizmda hosil buladigan mochevinani sintez qilishi vitalistik ta'limotga juda katta zarba berdi: NH4OCN NH2 - C - NH2 O Ammoniy mochevina tsianat 1824 yilda buyuk rus olimi N.N.Zininning nitrobenzoldan anilin olish, 1845 yilda nemis ximigi Kolbening sirka kislotani sintez qilishi, 1845 yilda fransuz ximigi Bertloning egni hosil qilishi va 1861 yili rus olimi Butlerovning oddiy chumoli aldegididan shakarsimon moddani sintez qilishi hayotiy kuch haqidagi reaksion idealistik ta'limotga batamom zarba berdi va organik kime fanining rivojlanishiga katta yul ochildi. Organik moddalar tarkibida uglerod elementining albatta bo'lishi XVII asrda uzil-kesil isbotlanadi. Shu bilan birga kupchilik organik birikmalar tarkibida uglerod elementidan tashqari vodorod, kislorod, azot va boshqa elementlar borligi aniklanadi. Organik kime fanidagi dastlabki nazariyalar XIX asrning boshlari organik kime'da minglab yangi organik moddalarning kashf etilishi va sintez kilinish davri buldi, ammo ularda sodir bulaetgan kimeviy o'zgarishlarni va qonuniyatlarni asoslab beruvchi nazariyaning yukligi organik kimening rivojlanishiga tuskinlik kildi. Organik kime'da dastlabki nazariya bo'lib radikallar nazariyasi hisoblanadi. Nemis ximigi Libix achchik bodom magzidan benzoy aldegidi O O O S6N5- S , benzoy kislota S6N5- S va undan benzoil xlorid ...