O'rta maktabda kimyoviy elementlar va ularning birikmalarini o'rganish

o'rta maktabda kimyoviy elementlar va ularning birikmalarini o'rganish Reja: 1.Metallmaslarni o'rganish metodikasi 2. Metallarni o'rganish metodikasi Metallmaslarni o'rganishning metodik o'ziga xosligi alohida tushuntirib beriladi. Metallmaslarga tegishli elementlar xossalari, uning birikmalarining xillari haqida tushunchalar 8-sinfda D.I.Mendeleev davriy qonunini va elementlar davriy jadvali moddalar tuzilishi utilgandan keyin,Galogenlar mavzusida karab chikaladi. Bunga sabab: Birinchidan - o'quvchilar galogenlarning tabiiy guruh elementlar haqida tushunchalariga ega; Ikkinchidan - oldingi mavzu yordamida bu elementlarning fizik va kimyoviy xossalarining atom tuzilishiga bog'liqligini osonlashtiradi, hamda oldingi mavzu yanada mustahkamlanadi. 8-sinf o'quvchilari bu elementlarning kimyoviy o'zgarishlarini hozirgi zamon elektorn tushunchalar orqali karay boshlaydilar. 9-sinfda «azot gruppachasi», «uglerod podgruppachasi» mavzular materialidan elementlar xossalarini o'rganish, hozirgi zamon elektorn ion tushunchalar orqali bu elementlar birikmalari formalari xam karab chikiladi. Bu darslar orqali o'quvchilar ilmiy-nazariy bilimlarini oshirib, kimyo fanini fan jihatdan yuqori pogonaga oshiradi. Azot «podgruppachasi»da quyidagi bilim berish va tarbiyaviy ahamiyatga ega: 1. o'quvchilar bilimining boyishiga yordam beradi. Organik va anorganik dunyoning birligi haqidagi dialektik-materialistik dunyoqarashni rivojlantiradi. 2. Kimyoviy reaksiyalar energetik tomonlariga fikrlashga kuchaytiradi. 3. Kimyo fan sifatida rolini tushuntirishga yordam beradi. 4. Davlat va jamiyat talabiga binoan kimyoviy sanoat turlarini bilib oladilar. 5. Mineral o'g'itlar haqidagi bilimlarni qishloq xo'jalik sanoatida qo'llash uchun keng yul ochadi. «Uglerod podgruppachasi»ni o'rganish davomida industriya uchun xom ashyo bazasi sifatida tabiatda uchrovchi va uglerod, kremniyning anorganik moddalarning xilma-xilligi haqida tushuncha beriladi. Allatropiv hodisasi uslerod elementi misolida karaladi va bunda kimyoviy harakat shakllari, sifat o'zgarishining miqdoriy o'zgarishlarga utishini va uning sabab-oqibat bog'liqligi xam karab chikiladi. Metallmaslardan o'quvchilar xlor, brom, yod va ftor bilan tanishib chikkanlardan keyin ularning olinishi va kimyoviy xossalari bilan tanishadilar. Brom va yodning tuzlariga marganets (4)-oksid va sulfat kislota ta'sir ettirib, brom va yod olish mumkin. KBr + MnO2 +H2SO4 = K2SO4 +MnSO4 +H2O +Br2 NaJ +MnO2 +H2SO4 = Na2SO4 + MnSO4 + H2O + J2 Metallar xossalarini o'rganish 9-sinfda metallar materiallaridan boshlanadi. Dasturga asosan metallarning olinishi, xossalari, ahamiyati urganiladi. Metallar mavzusi dasturda kator kichik mavzularga bulingan, ularning xar biri malum o'quv-tarbiyaviy vazifalarni bajaradi, bularni jami metall xossalari elementlar haqida umumiy ilmiy bilimlar paydo bo'lishiga sabab bo'ladi. «Metallarning umumiy xossalari» mavzusida metallarning D.I.Mendeleev davriy jadvalidagi o'rniga atom tuzilishi nuqtai nazaridan karab chikiladi. Metallarning fizik va kimyoviy xosslari ilmiy tushuntirib, kotishmalar haqida bilim beriladi. Natriy, kaltsiy, alyuminiy, temir, xrom elementlarini urganayoiganda, ular birikmalari xillarini karaganda podgruppa elementlar xarakteristikasi ularning birikmalar haqidagi bilimlarni chuqurlashtiradi, metallar olish uslublari bilan tanishadilar. Metallar reja asosida kuyidagilarni urganib chikadilar: 1. Davriy sistemaning metallar joylashgan gruppasiga umumiy xarakteristika bering. Gruppaning ayrim vakillariga ...