Platina va platinasimon metallar

Platina va platinasimon metallar Reja: 1. Platinasimon metallarning umumiy xarakteristikasi. 2. Platinasimon metallarning tabiatda uchrashi, olinishi. 3. Bu metallarning oddiy va murakkab birikmalari. 4. Bu metallarning kompleks birikmalari. 5. Platinasimon metallar birikmalarining ishlatilishi. VIIV guruhchada joylashgan barcha metallarning elektron tuzilishi va xossalari solishtirilsa, ulardagi (n-1)d orbitalarning elektronlar bilan tulib borishi lantanoid siqilish Ru-Os; Rh-Ir va Pd-Pt diadalarida o'zaro o'xshashlik borligini kuramiz. Shu sababli bu elementlari umumlashtirib platina-simon metallar deyiladi. Shu ikkiliklardan oxirgisining birikma va xossalari bilan tanishib chiqamiz. Tabiatda tarqilishi: Platina va palladiy erkin holda va bazi metallar bilan kotishma (Fe, Ni, Cu, Rh, Ir) xolida uchraydi. Eng asosiy minerallari mis-nikelli polimetall sulfidlar tarkibiga kiruvchi birikmalaridir. Olinishi: Pd va Pt asosan Cu va Ni metallari ajratib olingandan keyin koladigan koldik shlam larni ko'p bosqichli qayta ishlash bilan ajratib olinadi. Oddiy birikmalari. Pd va Pt metallari kumushsimon ok yaltirok, kristall panjaralari eklari markazlashgan kubsimon tuzilishli oson mexanik ishlov beriladigan metallardir. Ximiyaviy xossalari jihatdan oksidlanish potentsiali Ye00 bo'lgani uchun aktivlik katorida vodoroddan keyin turuvchi passiv metallar bo'lib, kislotalarda (HNO3 dan tashqari) erimaydi, ishkor eritmalari ularga ta'sir etmaydi. Fakat kontsentrlangan nitrat kislotada Pd, zar suvi da esa Pt eriydi. Erish natijasida +2 va +4; oksidlanish darajasidagi birikmalarini hosil kiladilar: 3Pt0 + 4H+5NO3 + 18HCl 3H2[Pt+4Cl4] + 4N+2O + 8H2O Agar ishkoriy metallarning gidroksidlari (shuningdek tsianidlari, sulfidlari) bilan birgalikda kushib kizdirilsa kislorod yoki boshqa kuchli oksidlovchilar ta'sirida tegishli anion-komplekslarni hosil qiladi: Pt + 6KOH(qattiq) + O2 K2[Pt(OH)] + 2K2O Bu metallar o'z sirtiga gaz xolidagi vodorodni singdirib olish (yutish) xossasiga ega. 1 xajm Pd uziga 900 xajm vodorodni yutadi. Pt kamrok vodorodni yutadi. Ularning bu xossalaridan foydalanib vodorod elektrodi (PtH2) H+(H2SO4) yasaladi va kupchilik gidrogenlash, vodorod bilan qaytarish reaksiyalarida katalizatorlar sifatida ishlatiladi. Juda passiv metallar bo'lgani uchun Pd va Pt kupchilik korroziyaga chidamli laboratoriya jihozlari, ozik-ovqat sanoati asbob uskunalari ishlab chiqishda foydalaniladi. Erimaydigan (inert) elektrodlar (elektroliz uchun) tayyorlanadi. Pt va Pd kupchilik zargarlik buyumlari ishlab chigarishda ishlatiladi. OKSIDLANISh DARAJASI +2 VA +4 bo'lgan BIRIKMALARI Bu metallarning eng ko'p tarkalgan birikmalari +2 va +4 oksidlanish darajalarida bo'lib, ular asosan tekis kvadrat va oktaedrik tuzilishli bo'lib, koordinatsion soni 4 va 6 bo'ladi. Bu Pt(II), Pd(II) va Pt(IV), Pd(IV) larning elektron tuzilishi va ulardagi d-d utishning energiyasi qiymati bilan bog'liqdir. Asosiy birikmalari: PtO, PdO (kora rangli) Pt(OH)2; Pd(OH)2 lar xam kora rangli, suvda erimaydigan kislotalar ta'sirida kam uzgaradigan moddalardir. Sulfidlari: Pd va Pt kopa pangli suvda va kislotalapda epimaydigan moddalapdip. Ulap Pd(II), Pt(II) ning yaxshi eruvgan birikmalari ...