Polimerlar fizikasi va kimyosi haqida tushuncha

Polimerlar fizikasi va kimyosi haqida tushuncha Reja: 1. Polimerlarning ajoyib xossalari va ularning boshqa birikmalardan farqi. 2. Polimerlarning tuzilishi va nomlanishi. 3. Polimerlarni sinflash. 4. Polimerlarning molekulyar massasi va polidispersligi. 5. o'rtacha rakamli va o'rtacha massali molekulyar massa, ularning aniqlash usullari. Polimerlar - yuqori molekulali birikmalar bo'lib (YuMB) juda katta molekulyar massaga ega. Polimerlar tarkibida bir-biri bilan boylangan minglarcha atomlar kiradi. Polimerlar ajoyib xossalarga ega bo'lganligi sababli xalq xo'jaligining juda ko'p sohalarida xususan to'qimachilik va yengil sanoatda ishlatiladi. Bu xossalar kuyidagilardan iborat: --yuqori elastiklik xossalari, yani parchalanmasdan va buzilmasdan yuqori bo'lmagan haroratda chuziluvchanlik. --okuvchanlik xossalari, yani yuqori bo'lmagan (150-300 S) haroratda okuvchan holatga utishi. Metallarga nisbatan polimerlardan mahsulot olish osonrok, chunki metallar 500-1500 S haroratda eriydilar. --tola va parda (plenka)lar hosil qilish xossalari, boshqa birikmalar bunday xossaga ega emas. Shu sababli polimerlardan har xil tolalar, pardalar, sintetik charm va boshqa mahsulotlar olinadi. --past solishtirma ogirlik xossalari, polimerlar solishtirma ogirligi 2 dan yuqori bulmay ko'p vaqt 1:1,5 ga teng bo'lib katta solishtirma mustahkamlikga ega. --yuqori dielektrik xossalari. --bo'qishga moyillik, yani erishning birinchi bosqichi. xalq xo'jaligida texnika taraqqiyotining asosiy yo'nalishlardan biri polimerlar ximiyasi va ximiyaviy texnologiyasini jadal rivojlantirishdir. Malum polimer materiallar ishlab chiqarishda uch yo'nalishda rivojlanadi: Plastik massalar, kimyoviy tolalar, elastomerlar (kauchuklar). Bularni bir biridan ajratish qiyin . Uchoviga bazida bir xil xom ashyo ishlatiladi. Polimerlarni hosil kiladigan kuyi molekulyar moddalarni monomerlar deyiladi. (Mono- bir demakdir). Agar polimer hosil bo'lishida monomer molekulasi tulik uzgarmagan holda makromolekula tarkibiga utsa, takrorlanuvchan zvenoni monomer bugin deb ataladi. Polimerlar molekulasi oddiy bgginlardan tashkil topgan bo'lib ular kuyidagicha o'zaro boglanadi. -A-A-A-A-A-A (-A-)n bu yerda A- takrorlanuvi zveno - bggin n- bgginlar soni,yani polimerlanish darajasi. Polimerlanish darajasi (n) polimerning molekulyar massasi (M) va monomer molekulyar massasi (m) bilan o'zaro n= nisbatda boglanadi. Bunda M = n*m Polimerlar nomi poli old kushimchasi va polimerlar zanjirining elementar zvenosi (monomer) nomidan hosil kilinadi. Masalan: etilen- polietilen, propilen - polipropilen, vinilxlorid - polivinilxlorid, kaprolaktam - polikaprolaktam va xokazo. Bir xil tarkibli monomerlardan hosil buladigan makromolekulani gomopolimerlar deyiladi. Polimer hosil bo'lishida turli xil monomerlar ishtirok etsa, bunday polimerlar sopolimerlar deyiladi. to'qimachilik va yengil sanoat asosiy xom ashyolari tolalar hisoblanadi.Bu xom ashyo tabiiy, sun'iy yoki sintetik tolalar bo'lishi mumkin. Tolalarning asosini esa polimerlar tashkil etadi. Tola hosil qiluvchi polimerlarni quyidagi:a)makromolekulalarining shakliga ko'ra,b)asosiy zanjirining ximiyaviy tuzilishiga ko'ra,v) kelib chiqishiga klassifikatsiyalash mumkin. Makromolekulalarining shakliga ko'ra klassifikatsiyalash 1. chiziqsimon polimerlar 2. Narvonsimon polimerlar kupincha ikki bosqichli ishlov berish natijasida olinadi. Masalan, poliakrilonitril birinchi bosqich ishlov berilganda yuzaga ...