Siljish

Mavzu: Siljish Reja: 1. Kuchishlar va deformatsiya; 2. Sof siljishdagi Guk qonuni; 3.Siljshdagi hisoblash tenglamasi Brusga ikkita bir-biriga teng va qarama-qarshi yo'nalgan, bir-biriga yaqin joylashgan va uning o'qiga tik quyilgan kuch F ta'sir qilganda CD kesim bo'yicha kesilish (srez) yuz beradi (1-rasm). 1-rasm Brus sirtida ajratilgan tug'ri abcd turtburchak abcIdI parallelogramga aylanadi. Burs ko'ndalang kesimlarida ko'ndalang zurikishlar Q vujudga keladi. Kesikdan (yani kesishdan (srez)) oldingi deformatsiya tug'ri turtbukchakning tug'ri burchakli buzilishiga sabab bo'ladi va siljish deb ataladi. Kuchishlar va deformatsiya . Siljishda brusning ko'ndalang kesimlarida urinma kuchlanishlar ta'sir qiladi. Bu kuchlanishlarni aniqlash uchun gulachaning kesib olingan chap qismi muvozanatlik shartini qurib chiqamiz (1-rasm,b). Siljishga doir masalaning statik tomoni ushbu tenglama bilan ifdolanadi: F-Q=O yoki Q=F3 bunda Urinma kuchlanishlarning kesim bo'yicha tekis taksimlanishi hamda ekanligini hisobga olib, ushbuni hosil qilamiz: Bundan siljishdagi urinma kuchlanish quyidagiga teng bo'ladi: yoki bunda Q- ko'ndalang kuch; A- esa ko'ndalang kesim yuzasi. Amalda urinma kuchlanishlar kesim bo'yicha noteks taqsmlanadi, lekin bu xol siljishga doir hisoblarda hisobga olinmaydi. Endi 2-rasmda tasvirlangan KBCD tug'ri burchakli elementni qurib chiqamiz. Elementning KD yogi maxkamlangan. BS yokka quyilgan F kuch uni siljitadi. Siljish kattaligi CCI= S ga mutloq yoki absolyut siljish deb ataladi. Deformatsiya kichik bo'lgani uchun U holda nisbiy siljish ko'rinishga ega bo'ladi. Bunga burchak siljish xam deb ataladi va u radianlarda o'lchanadi. 2-rasm 2. Sof siljishdagi Guk qonuni Brus cho'zilganda yoki siqilganda uning qiya yuzachalarida siljish yuz beradi. 3-rasmdagi brusga 1=-3= kuchlanishi ta'sir kilsa, demak o'zaro perpendikulyar yo'nalishda chuzuvchi va siquvchi kuchlanishlar ta'sir qilishining xuusiy xolini qurib chiqamiz. Brusning abcd elementni ajratib olamiz: uning yoklari 1 kuchlanishiga 450 burchak ostida qiya bo'lgani uchun normal kuchlanishlar bulmaydi: 3-rasm Urinma kuchlanishlar quyidagiga teng: Yoklariga fakat urinma kuchlanishlar ta'sir qiladigan elementning kuchlanganlik holati sof siljish deb ataladi. Elementning yoklari sof siljish yuzachalari deb ataladi. Element yoklarida ta'sir qiladigan urinma kuchlanishlar uning shaklini buzadi. Natijada abcd-kvadrat aIbIcIdI rombga aylanadi (4-rasm). Deformatsiyaga qadar teng bo'lgan ob va os kesmalar, deformatsiyadan keyin o'zgaradi. Kesma ob kattalashadi, kesma os esa shunday miqdorga qisqaradi. Kesmalarning nisbiy deformatsiyalari quyidagiga teng: bo'lgani uchun Bu ifoda nisbiy deformatsiya bilan urinma kuchlanish orasidagi bog'liqlikni kursatadi. Nisbiy deformatsiyaning siljish bilan bog'liqligini aniklaymiz. Deformatsiyagacha tug'ri bo'lgan abc burchak  qiymatga deformatsiyadan keyin qisqaradi. Demak 4-rasmdan ko'rinib turibdiki : Kichik deformatsiyalarda: deb qabul kilingani uchun ushbu tenglik urinli: Bu ifodalarning ung tarafini tenglashtirib Ushbuni hosil qilamiz: Demak, sof siljishdagi nisbiy deformatsiyaning nisbiy siljishga nisbati ikki marta kam.  ning bu qiymatini  va  ...