Soda va ishqorlar ishlab chiqarish

Soda va ishkorlar ishlab chiqarish Reja: 1. Kaltsinatsilangan soda. 2. Soda olish usullari. 3. Kaustik soda (uyuvchi natriy) olish usullari. 4. Ishkor xossalari va ishlatilishi. 5. O'zbekistonda kaustik soda ishlab chiqarish. Tayanch iboralar: Kaltsinatsiyalangan soda, kaustik soda, ferrit usuli, diafragma usuli, simob usuli. Sanoatda umumiy soda nomi bilan bir nechta mahsulot: kaltsinatsilangan soda Na2CO3; natriy bikarbonat NaNSO3; kristal xolidagi soda Na2CO3 * 10H2O va Na2CO3 * H2O hamda ishkorlar (kupincha ular kaustik soda xam deyiladi) ishlab chi- kariladi. Kaltsinatsilangan soda ishkoriy reaksiyaga ega va asosiy ishkoriy reagent bo'lib, sanoatda soda hamda ishkoriy xossaga ega bo'lgan turli birikmalar olishda boshlang'ich mahsulot hisoblanadi. Soda va sodali mahsulotlar sun'iy ipak olishda, sovun, shisha, alyuminiy va boshqa metallar, gazlamalar, tsellyuloza, qog'oz, charm, buyok ishlab chiqarishda va sanoatning boshqa tarmoqlarida keng mikyosida ishlatiladi. Kaltsinatsilangan soda. Soda ishlab chiqarish asosan ikki tsexda amalga oshiriladi: a) kaltsinatsilangan soda tsexi b) oxaktoshni kuydirish tsexi. Karbonat angidrid gazini olish uchun oxaktosh, tuzilishi domna pechlariga o'xshash shaxta pechlarida kuydiriladi. Maydalangan oxaktosh koks bilan aralashtirilib pechning ustki tomonidan solinadi va oxaktosh kuygan sari u pastdan berilayotgan havo okimiga karab siljitib boriladi, bunda koks yonadi, pechning o'rta kismida harorat 1200 S etib natijada oxaktosh parchalanadi: CaCO3 -- CaO + CO2 - Q Pechning yuqori kismidan tarkibida 35-40 % SO2 bo'lgan gaz pastki kismidan esa sundirilmangan oxak SaO chikarilib olinadi. Sundirilmagan oxak aylanuvchan barabanda suv bilan sundiriladi, oxak sut hosil bo'ladi SaO + N2O-- Sa(ON)2 Soda olish uchun osh tuzi eritmasini begona kushimchalardan tozalanib suv minorasi baki orqali ammiak va karbonat angidrid bilan to'yintirish uchun absorberga beriladi. Soda olishdagi asosiy va murakkab jarayon karbonlashtirish ko- lonkasida boradi. Bu kolonkada yuqoridan namokob pastdan esa ammiak va karbonat angidrid yuboriladi. Na CL + NH3+ CO2+ H2O NaHCO3+ NH4CL Natriy bikarbonat ok tusli kristall xolida chukmaga tushadi. hosil bo'lgan natriy bikarbonat chukmasi vakuum filtrda ajratib olinib kuritish barabaniga o'tkaziladi. Maxsus pechda kaltsinatsiya jarayoni sodir bo'ladi: 2NaHCO3 Na2CO3 + CO2+ H2O Kaltsinatsilangan soda ishlab chiqarishda eng kimmat reagent ammiak hisoblanadi. Ammiakni regeniratsiya qilish uchun ammoniy xlorid eritmasi oxak suti bilan aralashtirilib, kolonada bug bilan isitiladi. 2NH4CL + Ca (OH)2-- 2NH3+ CaCL2+ 2H2O hosil bo'lgan ammiak gazi suv bugi bilan absorbtsiyalanib qayta ishlash uchun tayyor bo'ladi. Shunday qilib soda ishlab chiqarishda malum miqdor ammiak bir necha marta aylanadi. Bunda 1 tonna soda ishlab chiqarishda atigi 5 kg ammiak sarf bo'ladi. Natriy bikarbonat ( ichimlik soda NaHCO3 ) filtrda hosil bo'lgan texnikaviy bikarbonatdan olinadi. Texnikaviy bikarbonat tarkibidagi ...