Sovitish texnikasi va texnologiyasining mazmuni va tarixi

Sovitish texniкasi va texnologiyasining mazmuni va tarixi Reja: 1. Fanning maqsadi va ko'riladigan masalalar. 2. Sovuqlik va issiqlik haqida tushuncha. 3. Past harorat hosil qilish usullari. 1. Fanning maqsadi va ko'riladigan masalalar. Sun'iy sovuqlik hozirgi davrda qishloq xo'jaligining deyarli barcha tarmoqlarida ishlatiladi. Sovuqlik oziq-îvqat mahsulotlari tarkibida mikroorganizmlar ko'payishiga to'sqinlik qiladi. Mol va parranda go'shti, baliq va meva-sabzavotni qayta ishlash korxonalarida bu mahsulotlarni sovitish, muzlatish va past haroratlarda saqlash amalga oshiriladi; sut-yog' sanoatida sut, yog' va sut mahsulotlarini sovitish và sàqlashdà sîvuqlik ishlatiladi; qàndolat fabrikalarida xom ashyo, pasta va tayyor mahsulot sovitiladi. Sovuqlik pivî pishirish texnologiyasi jarayonlarida (sulini sovitish, pivoni achitishda issiqlikni olish và pivoni sàqlàsh), vino ishlab chiqarishda hàì qo'llaniladi. Shuning uchun ham îziq-îvqàt sanoatida, qishlîq o'o'jalik mahsulotlarini qàytà ishlash bilan shug'ullanuvchi barcha texnik xodimlar, muhandislar sovuqlik îlish va uni qo'llashni yaxshi bilishlari zarur. Fanni o'qitishdan màqsàd - bo'lajak mutaxassislarga O'zbekiston Respublikasi sharoitida qishloq o'o'jalik màhsulotlarini sàqlàsh hàmda qayta ishlash tåo'nologiyasi jarayonlarida qàytà ishlashda ishlatiladigan sàqlash usullari, sovitish và ventilatsiya qurilmalarining tuzilishi, ishlash prinsiplari va ularni mahalliy sharoitlarga moslash, sozlash, tanlab ishlatishni va shu bilan birga chet el qurilmalarining ish jarayonlarini o'rganib, ulardan foydalanishni o'rgatishdir. 2. Issiqlik va sovuqlik o'àqidà tushuncha. Buuk rus olimi M.V. Lomonosov Razmishleniya o prinsipax teploti i xoloda dissertatsiyasida (1750 y.) molekulalar harakati issiqlik va sovuqlikning asl sababi ekanligini qayd etgan edi. Issiqlik va sovuqlikning fizik mohiyati o'xshashdir, farqi fàqàt molekula va atomlar harakati tezligidadir. Issiq jismda harakat tezligi katta, sovuq jismda esa kichikdir. Jismga issiqlik berilsa, harakat tezlashadi, olinsa sekinlashadi. Demak, issiqlik energiyasi molekula va atomlar harakati ichki energiyasidir. Jismni sovitish - bu undan issiqlik olish va buning natijasida jism haroratining pasayishidir. Sovitishning eng oddiy usuli - sovitiluvchi jism va atrof-muhit (tashqi havo, daryo va dengiz suvlari) orasidagi issiqlik almashinuvidir. Lekin, bu usul bilan, issiqlik almashinish o'ta mukammal bo'lgan taqdirda ham, atrof-muhit haroratigacha sovitish mumkin. Bunday sovitish - tabiiy sovitishdir. Jismni atrof-muhit haroratidan past haroratga pasaytirish - sun'iy sovitishdir. Bunday sovitish uchun, asosan, yashirin issiqlik ishlatiladi. Yashirin issiqlik jismlarning agregat holati o'zgarishida ular tomonidan yutiladi. 3. Past harorat hosil qilishning fizik xossalari, prinsiplari. Sun'iy sovuqlik olishning bir necha usullari mavjud. Ulardan eng soddasi - muz yoki qor bilan sovitishdir, qor va muz erishi ko'p miqdorda issiqlik yutilishi bilan kechadi. Atmosfera bosimida muz va qor 0 0C da eriydi. Agar tashqi issiqlik oqimi juda kam, muz yoki qor issiqlik uzatish yuzasi nisbatan katta bo'lsa, xonadagi haroratni deyarli 0 0C gacha pasaytirish mumkin. Amalda esa, muz yoki ...