Spektrofotometriya

Spektrofotometriya Reja: 1.Spektrofotometriyaviy masalalar. 2. Absalyut va nisbiy spektrofotometrik o'lchashlar. 3. Spektr chiziqlarini fotometrlash. 4. Yulduzlarni xaroartini va radiusini spektrofotometrik usulda aniqlash. Osmon yoritkichlar spektrida intensivlikning to'lqin uzunligi bo'yicha taqsimlanishini o'lchash va undan olingan natijalar asosida yoritkichlarning fizik ko'rsatkichlarini aniqlash imkoniyatlarini kursatib beruvchi bo'limga ya'ni yo'nalishiga astrospektrofotometriya deyiladi. qo'yilgan masalani xal qilishda tutash spektrlardan va tor sohadan spektral chiziqlar asosida xal kilinadi. E'nergiyaning spektrda taqsimanishini to'lqin uzunligiga bog'liq, shuning uchun tutash va tor diapazondagi spektrlarni fotometrlash bir xil maqsadga mo'ljallangan bo'ladi. Spektr chiziqlarini fotometrlashda tutash spektrga nisbatan bajarilsa, uning fotometrlashdagi o'lchov birligi absolyut e'nergetik birlikda yoqi spektrida E'nergiya taqsimoti aniq bo'lgan yoritkichga nisbatan bajariladi. Tutash spektrni fotometrlash yoritkich spektrida to'lqin uzunligiga mos ravishda e'nergiyaning taqsimlanishi topish orqali yoritkichning haroratini aniqlash imkoniyati bo'ladi. Spektr chiziqlarining fotometrlash orqali e'sa spektr chizigining profilini topib, u orqali yulduz atmosferasidagi atomlarning uyg'onish va ionlanish harorati, shu spektr chizigini hosil kilgan atomlar miqdori va modda zichligi topiladi. hozirgi astrofizik kuzatishlarda yoritkich spektrini fotometrlash usuli 2 xildir. 1.Fotografik usul 2.fotoe'lekrik usuldir. Fotografik usulda spektrofotometrlash sohasi fotoe'mulhsiyaning xarakteristik e'gri chizigiga moslab tanlanadi. Fotografik usuldan kura fotoe'lektr spektrofotometriya usuli hozirgi kunda kengroq kullanilmoqda. Fotometrlash tutash spektrda bajarilayotgan bo'lsa , bunda kichik dispersiyaga e'ga bo'lgan spektrografdan foydalanish mumkin. Bunda e'ffektiv to'lqin uzuknligi 500Ǻ bo'lib, keng spektral diapazonda e'nergiyaning taqsimot e'gri chizigi aniqlanadi. Bu vaqtda fotoe'lektrik spektrometr dispersiya yo'nalishida tik joylashgan tor tirkish yordamida yoqi etarli darajada ko'p ketma-ket tor tutash spektr oraliklarida spektrning intensivligini o'lchanadi. Fotometrik o'lchashlarda absolyut spektrofotometriya usuli va nisbiy spektrofotometriya usuli qo'llaniladi. Absalyut spektrofotometriyada balometr yoqi radiometr ishlatiladi. Bu ulchaydigan asboblar kuzatish ishiga moslashtirilgan va sozlangan bo'lishi kerak, buni kalibrovka va gradirovka deyiladi. Balometrni kalibrovklash deyilganda unga berilgan xar bir oqimga mos keladigan absalyut e'nergetik birliklar aniq bo'lishi kerak bu vaqtda priyomnikning (qabul qiluvchining ) spektral sezgirligi e'htiborga olinib, xar bir spektral diapazon uchun uni sozlash kerak. Bu masala 2 yo'l bilan bajariladi. Ballometrga tushayotgan oqim uzgarganda bu o'zgarishga mos keluvchi oqim quvvatini aniqlab beruvchi bog'lanishni ko'rsatish orqali. hisob boshini tanlash orqali bajariladi. Fotoe'lektrik spektrofotometriyada moslashtirilgan priyomnik yordamida yoritkich spektri e'nergiya taqsimoti bo'yicha yozib olinadi. YOzib olingan taqsimot e'gri chizigi tahlil qilish jarayonida nurlarning yer atmosferada sochilish yutilish teleskop optik qismlarida kaytish sinish yutilish hodisalari past dispersiya e'ga bo'lgan spektr chiziqlarida e'nergiyaning yutilish hisobaga olinishi kerak. Yuqoridagi hodisalarga tegishli bo'lgan tuzatmalarni hisoblab, yozib olingan taqsimot e'gri chizigidan sof xoldagi e'gri chizigini ajratib olinadi. Nisbiy spektrofotometriyada yoritkichlardan kelayotgan oqimlari yoqi yoritilganliklarini o'zaro taqqoslash orqali aniqlanadi. Buni chuqurroq tahlil ...