Termodinamika qonunlari va ularning qo'llanishi haqida umumiy ma'lumot

Termodinamika qonunlari va ularning kullanishi Reja: 1. Termodinamikaning birinchi qonuni va bazi jarayonlarda tadbiqi. 2. Termodinamikaning ikkinchi qonuni. 3. issiqlik mashina va ularning foydali ish koyfisenti. Termodinamika -issiqlik va ish to'g'risidaki fan . Termodinamika XXI asrning birinchi yarmida fan sifatida shakllandi. Uning yuzaga kelishi va rivojlanishi issiqlik mashinalarining yaratilishi bilan bog'liq bo'lgan . Dastlab termodinamika yonilg'i energiyasini mexanik energiyaga aylantirish Bilan bog'liq bo'lgan . Termodinamikaning asoschilaridan biri fransuz olimi Karno edi . U 1824-yil uzining «Olovni harakatlantiruvchi kuch va bu kuchni ishlata oladigan mashinalar haqida mulohazalar» nomli asarida termodinamikaga asos soldi .Birinchi qonun: sistemaga berilgan issiqlik miqdori sistemasining ichki energiyasining o'zgarishiga va sistemaning tashqi jismlar ustida ish9 bajarishga ketadi . Q=U+A Energiya deb . Turli ko'rinishdagi xarakterlovchi Skalyar fizik kattalikka aytiladi. Ish deb,bir iturdagi energiyaning boshqa turdagi energiyaga aylanish meyyorini xarakterlaydi. Termodinamik jarayon deb, Termodinamik sistemasining bir holatdan boshqasiga utish hodisasiga aytiladi. Izoxorik jarayon deb, gazning uzgarmas xajmda bir energiyasi xam uzgarmas bo'ladi. U=const , U=0 Shuning uchun ustida bajarilgan ish gaz termostatga berishi mumkin bo'lgan issiqlik miqdoriga teng. Q=At Agar tashqi bosim sekin-asta kamaytirsa gaz shunchalik sekin kengayadi. Gaz ish bajaradi va termostatdan issiqlik miqdorini bajarilgan ishga teng bo'lgan issiqlik miqdorini oladi. Qt=At Izotermik jarayonda gazga berilayotgan issiqlik miqdori gaz bajargan ishga teng. Adiabatik jarayon deb,bunda sistema issiqlik almashinuvi natijasida energiya olmaydi va bermaydi. Q=0 Bunday jarayonni amalga oshirish uchun gazni devorlari atrofidagi jismlar Bilan issiqlik almashinuvida bulmaydigan idishga kamash kerak. Termodinamikaning bosh qonuniga binoan Q=U+A adiabatik jarayonda Q=0 bo'lgani uchun U+A=0 bo'ladi. Birinchi holatda gaz tashqi kuchlar ta'siri ostida adiabatik kisiladi,energiyasi ortadi.Ikkinchi holatda gaz adiabatik kengayib ish bajaradi. Bunda gaz sovuydi va ichki energiyasi kamayadi. Adiabatik kengayishda gazning bosimi xajm ortish hisobiga kamayadi. Gaz adiabatik sikilganda shu gazni izomerik sikilganiga Karaganda bosim tezrok ortadi,balki gazning kizishi Bilan xam tushuntiriladi. Adiabatik sikilganda tashqi kuchlar ishi izomerik sikilgandagiga nisbatan kata bo'ladi. Termodinamikaning ikkinchi qonuni: Agar sovukrok sistema bilan issikrok sistemaning ikkalasida yoki atrofdagi jismlarda Ayni bir paytda boshqa o'zgarishlar ibulmasa sovukrok sistemadan issikrok sistemaga issiqlik o'tkazib bulmaydi. Bu yerda issiqlikning fakat malum bir yo'nalishida uzatiladi. issiqlik fakat issik jismlardan sovuk jisimlarga utadi. issiqlik dvigitillari deb, yonilg'iningsh ichki energiyasini mexanik energiyaga aylantirib beruvchi mashinalarga aytiladi. Birinchi dvigateli - Bug mashinalarining yaratilishi xakikatdan birinchi baynalminal kashfiyot edi.tuzulishi va vazifasi bo'yicha xar-xil Bug mashinalarini quyidagi olimlar ishlab chikdi: Ingiliz T. Severev, T. Nyukamen, Fransuz olimi D. Paren, I.I. Polzunov, ingiliz olimi J. Uaat kashfiyoti Fan va mexanikani rivojlantirishi uchun kata ahamiyatga ega buldi. ...