To'yingan aldegid va ketonlar

to'yingan aldegid va ketonlar Reja: Kimeviy xossalari: b)Nukleofil urin olish reaksiyalari v)Atsetallarning hosil bo'lishi g) Vodorod atomlari hisobiga boradigan reaksiyalar d) Oksidlanish reaksiyalari e) qaytarilish reaksiyalari j)Polimerlanish reaksiyasi z) Aldegid va ketonlarning kimeviy xossalaridagi farq. Nukleofil urin olish reaksiyalari Karbonil guruhi kislorodining almashinish reaksiyalari. Aldegid va ketonlarga gidroqsilamin ta'sir ettirilganda, oksimlar hosil bo'ladi: O R - C + H2N - OH R - CH= N - OH + H2O aldoksim H R2C = O + H2N - OH R2C = N - OH + H2O ketoksim Oksimlar aldegid va ketonlarni aniqlash va toza holda ajratishda ishlatiladi. Aldegid va ketonlar gidrazin bilan reaksiyaga kirishib, gidrazonlar hosil qiladi: O SN3 - S + N2N - NH2 CH3 -SN=N - NH2 + H2O sirka aldegid gidrazoni H N2S S = O + N2N - NH2 (CH3)2C = N - NH2 + H2O N3S dimetil keton gidrazoni Gidrazonlar malum haroratda suyuklanadigan kristall moddalardir. Ulardan eritmada karbonil guruhi xam borligini bilishda foydalaniladi. Atsetallarning hosil bo'lishi. Aldegidlarda spirtlar birikishidan dastlab yarimatsetallar hosil bo'ladi: O ON SN3 - S + NO - SN3 SN3 - SH - O - SN3 N Yarimatsetallar juda bekaror bo'lgani uchun sof holda ajratib olish qiyin. Aldegidlar spirtlar bilan mineral kislotalar ishtirokida kizdirilganda atsetallar hosil bo'ladi: O NO - SN3 OSN3 SN3 - S + SN3 - SN + N2O N NO - SN3 OSN3 Atsetallar hosil bo'lish reaksiyasi qaytardir. Atsetallar kislotalar ishtirokida gidrolizlanib, yana qayta spirt va aldegidlar hosil qiladi. Vodorod atomlari hisobiga boradigan reaksiyalar. Karbonil guruhi manfiy induktiv effekt ( - J -effekti) ta'sirida α -uglerod atomining elektron zichligi kamayib musbat zaryadlanib koladi.Bu esa α -uglerod vodorod bogining elektron buluti uglerod atomiga siljishga va vodorod atomlarining kisman protonlashib harakatchan bo'lib qolishga olib keladi. Shu sababli aldegid va ketonlar α -vodorodlari hisobiga urin olish va kondensatlanish reaksiyalariga kirishadi. 1.Galogenlar ta'sirida α -vodorodlar ketma-ket galogenga almashinadi: CH3 - CHO + Cl2 → CH2Cl - CHO + Cl2 → -HCl -HCl CHCl2 - CHO + Cl2 → CCl3 - CHO -HCl Trixlorsirka aldegidi kristallik xlorgidrat hosil qiladi. 2.Aldol-kroton kondensatsiyasi ishkoriy muhitda aldegid-ketonlar orasida sodir bo'ladi. Masalan, suyultirilgan ishkor yoki kislotalar ta'sirida, sirka aldegidning ikki molekulasi o'zaro kondensatlanadi: O O ON O N3S - S + N3S - S SN3 - SN - CH2 - S N N N aldol (3-oksibutanal) hosil bo'lgan birikma tarkibida aldegid va spirt ...