Uglevodorodlarning galogenli hosilalari

Uglevodorodlarning galogenli hosilalari Reja: ta'rifi va tasnifi. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Olinish usullari. Fizikaviy xossalari. Uglerod- kovalent bogining xarakteristikasi. Kimeviy xossalari: a) nukleofil urin olish reaksiyalari va uning mexanizmi b) degidrogalogenlash reaksiyasi v) magniy organik birikmalarining hosil bo'lishi ta'rifi va tasnifi. to'yingan uglevodorodlardagi bir eki bir necha vodorod atomlarining galogen atomlariga almashinishdan hosil bo'lgan birikmalar to'yingan galogenli hosilalar deyiladi. Ular almashingan galogen atomlarning soniga karab bir, ikki va ko'p galogenli buladilar. to'yingan galogenli uglevodorodlarning umumiy formulasi CnH2n+1 X (X -F, Cl, Br, J) Masalan:, CH3Cl CH2Cl2 CHCl3 metilxlorid metilenxlorid xloroform CCl4 tetraxlormetan va xokazo. Nomenklaturasi va izomeriyasi Uglevodorodlarning monogalogen hosilalari galoid alkillar deb ataladi. Galogenli hosilalarni IYuPAK nomenklaturasiga muvofik atash uchun uglerod atomlari rakamlanadi. Agar galogenli hosilaning zanjiri tarmoqlangan bulsa, unda rakamlash zanjirining tarmoqlangan uchiga yani kismidan boshlanadi. Zanjir tarmoqlanmagan bulsa: u holda rakamlash zanjirning galogen birikkan uchidan boshlanadi. hosilani atashda galogen kaysi uglerodga birikkan bulsa, shu rakam, sungra galogenning nomi va uzun zanjirning nomi aytiladi. Agar uglerod zanjiri tarmoqlangan bulsa, zanjirdagi tarmoqlangan uglerod rakami, sungra tarmoqlangan radikal nomi, nixoyat galogen birikkan uglerod rakami va galogenning nomi kushib ataladi. Masalan: CH3 4 3 2 1 1 2│ 3 CH 3 - CH2 - CH2 - CH2 - Cl CH3 - C - CH3 1-xlor butan │ Cl 2-xlor-2-metil propan Sl 4 3 2│ 1 4 3 2 1 CH 3 - CH2 - CH - CH3 CH3 - CH - CH - CH3 2-xlor butan │ │ CH3 Cl 2-xlor-3-metil butan Metan va etan molekulasidagi xamma vodorod atomlari bir xil qiymatga ega. Shuning uchun metan va etanga xoxlagan galogen almashtirilsa, fakat bitta galogeni bor uglevodorod hosil bo'ladi. Masalan: CH3Cl - metil xlorid, CH3J - metil yodid, CH3 - CH2 - J - etil yodid. Propan molekulasidagi vodorod atomi galogenga almashtirilsa bir-biriga uxshamagan birikmalar, yani izomerlar hosil bo'ladi. Propanni izomeri yuk, uning galogenli hosilasi esa ikki xil izomerni hosil qiladi. Masalan: CH3 - CH2 - CH2-J CH3 - CH - CH3 birlamchi propil yodid │ (1-yodpropan) J (Tk =102,50S) Ikkilamchi propil yodid (2-yodpropan) (Tk =89,50S) Butanning ikkita izomeri bor. Butanning ikkita izomeridan turtta monogalogenli hosila olish mumkin, bu hosilalar tarixiy nomenklatura bo'yicha atalganda birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi galogenli alkillar deb nomlanadi. Masalan: CH3 - CH2 - CH2 - CH2 -Br CH3 - CH2 - CH - CH3 birlamchi butil bromid │ Vr ikkilamchi butil bromid CH3 │ CH3 - C - CH3 CH3 - CH - CH2 -Cl │ │ Br CH3 uchlamchi ...