Yadro kuchlarining xususiyatlari. Izotopik spin. Paulining umumlashgan tamoyili. Yadro kuchlar nazariyasi

Yadro kuchlarining xususiyatlari. izotopik spin. paulining umumlashgan tamoyili. Yadro kuchlar nazariyasi haqida RYeJA: Izotopik spin va gisoblash usullarni tushuntirish. Paulining umumlashgan tamoyilini tushuntirish. Yadroviy kuchlar xususiyatlarini tushuntirish. Yadroviy kuchlar nazariyasi bo'yicha olib borilayotgan ilmiy izlanishlar yo'nalishlarini tushuntirish. Izotopik spin Yadro o'zaro ta'sir kuchining xususiyatlarini o'rganish shuni ko'rsatadiki, nuklonlarning o'zaro yadroviy ta'siri zaryadga bog'liq bo'lmas ekan, yani proton bilan proton, proton bilan neytron va neytron bilan neytron orasidagi yadroviy o'zaro ta'sir bir xil bo'lar ekan. Bundan tashqari neytron va protonlar massalari bir-birlariga yaqin, spinlari teng, bir xil statistikaga bo'ysunadi, yadro ichida bir-birlariga o'tib turadilar. Ko'zguli yadrolarning spin, juftliklari, o'ygonish energiyalari deyarlik bir xil. Aytilganlardan proton va neytron elektromagnit o'zaro ta'sir anikligida aynan o'xshash zarralar ekanligi kelib chikadi. Shuning uchun xam ular nuklon degan umumiy nom bilan ataladi. Nuklonlarning ta'sirlashuvi zaryadga bog'liq bo'lmasligi yana ko'shimcha erkinlik darajasiga ega ekanligini ko'rsatadi. Yani yadro kuchlar maydonida aynan bir xil zarra (nuklon) bo'lishi mumkin zaryadli (proton) yoki zaryadsiz (neytron) ko'rinishida. Agar yadro ta'sirlashuvida elektromagnit ta'sirlashuvni inobatga olmasak protonni neytrondan farq qilib bo'lmaydi. U holda ikki zaryad holatdagi dublet deb qarash mumkin. Nuklonlarning zaryad holatini xarakterlash uchun Geyzenberg tomonidan izotopik spin kvant sonini kiritishdi. Izotopik spin T qandaydir izotopik fazada deb karaladi. Bu kvant soni xam orbital va spin kvant sonlari kabi N=2T+1 qiymatga ega bo'ladi. Izotopik fazada zarra xamma vaqt koordinata boshida, zarra aylanishi mumkin, lyokin ilgarilab harakat kilmaydi. Zarra impuls va orbital momentga ega emas, spinga o'xshash harakat miqdori momentga ega. Bu momentga (xech qanday oddiy momentga aloqasi yo'k) izotopik spin deyiladi. Izotopik spin kvantlashuvi spin kvantlashuvi kabi. Izotopik spin T yarim butun, butun qiymatlar kabul qilishi mumkin. T=0,1, 32, . Izotopik fazada 2T+1 proyeksiyaga ega bo'ladi. Bu aynan bir xil zarralar turli zaryad holatlar sonini xarakterlaydi. Izotopik multiplet deb xam ataladi. Izotopik spinning biror -o'kka proyeksiyasi turlicha zaryadli zarralarga mos keladi. Izotopik spin T=0 bo'lsa bitta zaryad holat - singlet, T=12 bo'lsa - N=2*12+1=2- dublet, T=1 bulsa 3 ta zaryad holati triplet holatlar bo'ladi. Izotopik spin nuklon uchun T=12, N=2T+1=2 ikkita zaryad holati bo'lishi mumkin, T ning -o'kka proyeksiyalari T=+12 protonga mos keladi, T =-12 esa neytronga mos keladi. -mezonlar uchun izotopik spin T=1 demak, N=2*1+1=3 aynan bir xil -mezonlardan uchta bo'lishi kerak. proyeksiyalari T =1 (+), T =0 (), T =-1 (-) zaryad holatlariga mos keladi. Yadroviy o'zaro ta'sir xarakteri nuklon xiliga, yani izotopik spin vektorining proyeksiyasiga bog'liq bo'lmagani uchun u fakat T vektorning kattaligi bilan aniklanadi. Demak yadroviy o'zaro ta'sir ...