Yorug'lik difraksiyasi. Gyuygens - Frenel prinsipi. Frenelning zonalar metodi

yorug'lik difraksiyasi. gyuygens-frenel prinsipi. frenelning zonalar metodi RYeJA. Difraksiya hodisasi. Gyuygens - Frenel tamoyili. Gyuygens - Frenel tamoyili asosida difraksiya hodisasini tushuntirish. Gyuygens - Frenel tamoyilidan kelib chikadigan xulosalar. yorug'likning to'g'ri chiziq buylab tarqalishi bizga malum. Lekin bazi xollarda bu qonun buziladi. Kuyidagicha tajriba qilib kuraylik. S dan chikayotgan yorug'lik nurlari yo'liga ab teshigi bo'lgan K diafragma kuyaylik, ekranda a'b' ok dog hosil bo'ladi. Agar a'b' ni kichraytira borsak teshikning malum ulchamidan boshlab ok dog xiralashib kengaya boshlaydi, yani yorug'lik soya sohasiga o'ta boshlaydi. yorug'likning to'g'ri chiziq buylab tarqalishi qonuni buziladi. (28-rasm) yorug'likning geometrik soya sohasiga bunday ogishi (to'g'ri chiziq buylab tarqalish qonuninng buzilishi) difraksiya hodisasi deyiladi. Difraksiya hodisasiga xahodisasidagi kabi ketma-ket keladigan max va min nurlanishlar hosil bo'ladi. Bu hodisalar interferensiya va difraksiya hodisasining asosida yorug'likning to'lqin tabiati yotishini bildiradi. to'lqin protsesslarini Gyuygens quyidagi prinsip bo'yicha tushuntiradi. Xar qanday to'lqinning fazodagi xar bir nuqtasini yangi elementar sferik to'lqin tarkatuvchi manba deb karaladi. (4 -rasmga karang 1 - etib kelgan to'lqin fronti, 2 - yangi to'lqin fronti). Bu qoida Gyuygens prinsipi deb ataladi. Gyuygens prinsipi interferensiya va difraksiyani tula tushuntira olmadi, chunki bu prinsipda kushiluvchi elementar sferik to'lqinlari kushilgandagi fazalar farqi hisobga olinmagan edi. Gyuygens prinsipini Frenel tuldirdi, bu prinsip Gyuygens-Frenel prinsipi deyiladi, bunda elementar to'lqinlarning istalgan nuqtadagi fazalar farqini hisobga olinadi. Bu prinsipga asoslanib S manbadan chikayotgan yorug'lik to'lqinlarining N nuqtadagi natijaviy amplitudasini hisoblaylik. (29-rasm) Buning uchun to'lqinni R ‹ SN radiusli sfera bilan uraymiz. Bu to'lqin frontini shunday zonalarga ajratamizki xar bir keyingi zonaning chetidan N nuqtaga keluvchi to'lqin λ2 ga farq qiladi. Bunday usul Frenelning zonalar usuli deyiladi. Xar qanday ikki kushni zonadan N nuqtaga etib keladigan to'lqinlar qarama-qarshi fazada keladi va bir birini susaytiradi. Lekin xamma to'lqinlar birgalashib N nuqtada ok dog hosil bo'lishini isbotlash mumkin. Avval zonalar yuzining tengligini hisoblaylik (30-rasm). V va V' nuqtalar n nchi zonaning tashqi chegarasi VS ning n nchi zonaning tashqi radiusi. SO=hn - VOV' sigmentning ΔSoBC dan va ΔNBC dan ni soddalashtirib bo'lgani uchun ni hisobga olmasa xam bulaveradi. U holda Geometriyadan malumki VOV' shar sigmentini yon sirti n ta zona yuzalarining yig'indisiga teng, yani n = 1,2,3……. ekanligini hisobga olib, (4) dan xar bir zonaning yuzi teng ekanligini bilish qiyin emas, yani Demak: N nuqtadagi interferensiya zonalar yuziga bog'liq bulmaydi. Zona nomeri ortishi bilan αn burchak ortib boradi. yorug'lik intensivligi normal (ON) yo'nalishda eng ko'p bo'lganligi tufayli zona nomeri ortishi bilan N nuqtaga keluvchi to'lqin amplitudalari kamayib boradi, ...