Yorug'likning sferik sirtda sinishi. Linza formulasi

yorug'likning sferik sirtda sinishi. linza formulasi RYeJA. Paraksial nurlar haqida. Abbening nolinchi invariant tenglamasini keltirib chikaring Sferik sirt uchun linza formulasini keltirib chikkarish. Yiguvchi va sochuvchi linzalar haqida ma'lumot. Sindirish ko'rsatkichlari n1 va n2 bo'lgan ikki muhit sferik S sirt bilan ajratilgan deb faraz kilaylik . Bu sferaning markazi O nuqta LL1 chiziqda yotsin. Bu chiziqdagi L nuqtadan S sferaning A nuqtasiga i burchak ostida va LL1 ukka nisbatan juda kichik burchak ostida tushayotgan nurlarni ko'rib chikaylik. U holda L dan chikayotgan konussimon ingichka nurlar dastasini paraksial nurlar dastasi deyiladi (37-rasm). yuqorida aytganimizdek burchak juda kichik bo'lib , dasta juda ingichka bulsa , u holda LO ≈ LA va L1O ≈ L1A deb olinadi. i nurning tushish burchagi. r - sinish burchagiUk buylab xamma kesmalarni O nuqtadan ung tomonda musbat , O nuqtadan chap tomonda manfiy olinadi. U holda bundan (4) ni hosil kilamiz. (4) Abbening nolinchi invariati deb yuritiladi. hisoblashlar uchun (4) ni (5) ko'rinishda yoziladi. Bu nolinchi nur tenglamasi deyiladi. Bu (5) tenglamadan a berilgan bulsa v ni yani L malum bulsa L1 nuqtaning o'rnini topish mumkin. (5 ) tenglamani yo'pka linzalar uchun qo'llash mumkin. Linza- deb ikkita egri sirt bilan chegaralangan shaffof jismga aytiladi .Linzaning kalinligi uni chegaralovchi sirt egrilik radiusidan juda kichik bulsa yo'pka linza deb yuritiladi . Nur birinchi sirtdan sinib SC=d masofada S tasvir hosil bulsin .(5)-tenglamani fakat birinchi sferik sirt uchun yozamiz (38-rasm ). (6) Bu yerda a=SA : R1 -- birinchi sirtning egrilik radiusi. n-shishaning sindirish ko'rsatkichi. Nur ikkinchi sirtdan singanda manbaning tasviri linzadan SB=V masofada hosil bo'ladi, yani ikkinchi sirt uchun S nuqta mavxum yorug'lik manbaidek bo'lib koladi. (5) dan (7) (7) ni (6) ga kuyib, n 1 = n2 ligini hisobga olib xadma-xad kushsak , n1( hosil bo'ladi. n1 = 1 ekanligini hisobga olsak (8) ga ega bulamiz. Bu linza formulasi bo'lib, botik va kovarik linzalar uchun ishlatiladi. v,a, R1, R2 lar linzadan chap tomonda manfiy, ung tomonda musbat deb hisoblanadi. (9) =D esa linzaning optik kuchi deyilib, o'lchov birligi dioptriya deb ataladi. f- linzaning fokus masofasi. Linzaga cheksizlikdan kelayotgan nurlar tushsa linzada sinib F-fokusida yigiladi. (39-rasm). Agar a = - ∞ bulsa, yani nurlar linzaga parallel dasta bo'lib tushsa, (39 - a rasm), u holda ular fokusda yigiladilar (b = f 1). f 1 kattalik linzaning ikkinchi yoki orka fokusining o'rnini aniklab beradi, yani (10) Agar R1 0 (38-rasm) R2 0 bulsa, unda f1 0 bo'ladi, ...